I – Sự ra đời của thị trường Kỳ hạn
Lịch sử về sự ra đời thị trường kỳ hạn hay còn gọi là thị trường tương lai hiện vẫn còn nhiều tranh luận và chưa có một tài liệu nào khẳng định sự khởi nguồn của nó, nước nào là tiên phong trong việc phát minh ra loại thị trường này? Nhưng có lẽ người ta dễ dàng đồng ý với nhau ở một số điểm quan trọng rằng:
- Căn bản kinh doanh của Thị trường kỳ hạn có nguồn gốc bắt đầu từ thị trường gạo của Nhật bản vào khoảng thế kỷ 17.
- Do sự phát triển về nông nghiệp tại Mỹ trong khoảng những năm 1840 đã biến Chicago thành một trung tâm nơi nông dân đổ về để bán sản phẩm của mình. Cũng trong khoảng thời gian này loại máy gặt lúa mỳ do McCormick phát minh càng thúc đẩy ngành trồng lúa mỳ phát triển. Và thị trường kỳ hạn của Chicago cũng bắt đầu từ đây.
- Năm 1870 thị trường giao dịch bông vải tại New York (New York Cotton Exchange NYCE) được thành lập.
- Năm 1882 Thị trường giao dịch cà phê tại New York có giao dịch hợp đồng đầu tiên.
Buổi sơ khai của thị trường kỳ hạn nói chung dành cho một số mặt hàng là bắt nguồn từ sáng kiến của người Nông dân khi họ phải đối mặt với những vấn đề nan giải như được mùa thì giá sụt, vào thời điểm thu hoạch thì bị ép giá bởi lượng hàng được bán ra ồ ạt, lúc giáp hạt thì giá tăng nhưng người nông dân lại không được hưởng phần lợi nhuận đó. Sự thiếu thống nhất giữa các vùng trong hệ thống đo lường số lượng cũng như phương pháp kiểm định chất lượng cũng là cái cớ để nông dân bị giới thương nhân ép giá.
Ngay cả giới thương nhân cũng gặp những rủi ro lớn trong kinh doanh khi gặp phải những biến động giá cả nông sản do bị ảnh hưởng thời tiết, vận chuyển v.v.. gây nên.
Điều mà Nông dân muốn là làm sao có thể bán được sản phẩm của mình khi thấy giá tăng mà không bắt phải giao hàng ngay (vì lúc đó đã có hàng đâu mà giao?), hay ít nhất là thấy mức giá đó là đã đủ để cho mình có thể tái đầu tư và nuôi sống gia đình. Họ cũng muốn làm sao có cơ hội để bán/giao rải hàng ra trong các tháng chứ không phải như trước đây luôn phải bán/giao ngay sau thời điểm thu hoạch.
Sơ lược qua lịch sử như vậy để chúng ta có thể khẳng định rằng Thị trường kỳ hạn nguyên bản là Của Nông Dân, Do Nông Dân và Vì Nông Dân.
Tuy nhiên theo đà phát triển của xã hội cũng như những bất cập nội tại trong việc xác định giá cả, thời gian mua bán, thời gian giao hàng, vấn đề xù hàng không giao v.v… người ta phải đề ra thêm những luật chơi trong thị trường này ngày càng chặt chẽ và phức tạp hơn, buộc Nông dân phải tự mình nâng cao những kiến thức cần thiết về thị trường để cùng với những nhà kinh doanh hoạt động trong một môi trường chung.
Xem thêm: Nên gọi “futures market” là thị trường kỳ hạn hay tương lai?
II – Bán khống
Bán khống là một cái quyền và là điều bình thường diễn ra trên thị trường kỳ hạn. Không hề có chuyện lừa đảo bởi bán cái mình không có ở đây. Những ai đang có suy nghĩ về vấn đề bán khống là lừa đảo thì nên dành thời gian để tìm hiểu nhiều vấn đề thiết thân hơn với chính mình.
Ngoại trừ nguyên nhân sợ ăn trộm hái mất, có một nguyên nhân nữa khiến cho nhiều Nông dân buộc phải hái cà phê xanh như hiện nay, mặc dù biết như vậy là sản lượng sẽ giảm so với hái quả chín, nhưng vì họ ngại rằng phần tăng sản lượng nhờ hái trái chín đó liệu có đủ bù phần giá bị giảm khi cà phê được tung ra ồ ạt trong thời gian tới ???
Giả sử chúng ta đang có một tổ chức thị trường kỳ hạn tốt cho Nông dân trong thời điểm hiện nay thì Nông dân sẽ có quyền quyết định bán khống lượng cà phê đang nằm trên vườn của mình và giao hàng tháng Giêng 2011 là 1.986$ – (trừ lùi + chi phí trị trường + kho bãi…).
Một nhà kinh doanh khi đang ở vào thời điểm chưa thu hoạch, dựa trên dự đoán của riêng mình cho rằng vào thời điểm thu hoạch kết hợp với nhiều phân tích khác nữa giá sẽ hạ, cũng có quyền bán khống và chờ đến thu hoạch mới mua vào. Tất nhiên nếu dự đoán của họ sai thì họ sẽ trả giá còn nếu ngược lại thì thắng to.
Những nhà đầu cơ, những nguồn vốn lớn thường có những chuyên gia phân tích, nhận định riêng của mình, dựa trên những nguồn thông tin chuyên nghiệp đáng tin cậy. Sau khi tổng hợp họ cho rằng tại một thời điểm trong tương lai nào đó giá sẽ sụt giảm thì họ cũng có quyền bán khống để đến khi giá sụt thì mua.
Nói chung những thành phần trên tại một thời điểm nào đó họ là những nhà đầu cơ giá xuống.
III – Mua đón đầu, hay mua trước.
Ngược lại với bán khống là mua vào trước một khi mà người ta cho rằng giá sẽ tăng trong tương lai, người mua có quyền chọn thời gian lấy hàng vào một kỳ hạn nào đó trong tương lai.
Chẳng có gì là sai trái hay phạm pháp khi một nhà rang xay để bảo đảm cho kế hoạch rang xay của mình được luôn có hàng cho chế biến, họ sẽ tùy vào tình hình thị trường, tùy vào kế hoạch SX mà mua hàng tại một giá nào đó và yêu cầu giao vào một thời hạn nào đó trong tương lai.
Một nhà kinh doanh có lòng tin rằng chính sách tạm trữ trong tương lai của Chính phủ sẽ tác động tích cực lên giá cà phê thì anh ta cũng có quyền vay tiền Ngân hàng để mua vào ngay bây giờ theo thể thức kỳ hạn.
Giả sử một Nông dân đang có hàng gởi tại Trung Tâm Giao dịch Cà phê để lấy đó như một thứ thế chấp thì anh ta vẫn có quyền ra lệnh mua vào thêm nữa bởi tin chắc rằng giá sẽ tăng trong tương lai. Nếu giá tăng thật anh ta lại ra lệnh bán ra lượng đã mua, hoặc nếu giá sụt đi thì lượng hàng anh ta đang gởi tại Trung Tâm sẽ hao mòn bớt.
Những người vừa nêu trên tại một thời điểm này có thể gọi là những người đầu cơ giá tăng.
Nhân tiện tôi cũng xin nói thêm rằng những nhà đầu cơ kể trên về mặt luật pháp không hề phạm tội gì cả. Quan điểm cho rằng họ là những người không làm ra sản phẩm, không có trách nhiệm mà chỉ ăn hớt phần chênh lệch là một quan điểm rất xưa cũ và không còn đúng với thời đại, đi ngược lại kinh tế thị trường cũng như ngăn cản tư tưởng mở cửa để hòa nhập với thế giới.
Nhìn lại lịch sử của người đi trước để thấy rằng vấn đề Nông dân và Thị trường của chúng ta cũng không có con đường đi khác. Sự ra đời của một mạng lưới giao dịch có tổ chức chân rết sâu rộng từ Sàn Giao Dịch cho đến vườn của người nông dân nên là điều cần nghĩ đến vào lúc này để thay thế cho một hệ thống đại lý tự sinh tự phát đã ẩn chứa quá nhiều rủi ro cho Nông dân trong thời gian qua.
Cùng chuyên đề “Tìm hiểu thị trường cà phê kỳ hạn“:
- Phần 1: Phân Tích và Dự Đoán
- Phần 2: Tổng hợp, phân tích và đưa ra nhận định
- Phần 3: Thông tin và tác động
- Phần 4: Những tác động xấu khi giá tăng
Kinh Vu (Giacaphe.com)
Bài viết rất có ý nghĩa, để xua tan đi cái suy nghĩ của một số người rằng giao dịch kỳ hạn chỉ là cờ bạc, là đỏ đen…hoặc chỉ là nơi để những người đầu cơ giá lên giá xuống.
Thực chất thì giao dịch kỳ hạn (ko riêng gì mặt hàng cà phê) là một kênh giao dịch mới, ngay cả những người nông dân nếu tím hiểu kỹ và chịu thay đổi tư duy thì giao dịch này cũng mang lại lợi ích.
Không ai có thể biết trước loại hàng mình đang nắm giữ sẽ biến động kiểu gì, nó sẽ tăng hay giảm giá? bán ngay hay cất giữ thì lợi hơn?…
Một bác nông dân dự kiến sẽ thu vụ này 10tấn cafe nhân, thời điểm này giá thị trường từ 34500-35000, bác ấy cho rằng như vậy là cao rồi và rất muốn bán, nhưng bán cho ai và lấy gì để bán khi trời mưa gió hoài ko dứt. Nếu bán non cho đại lý thì giá rất thê thảm, các cty lớn thì chắc gì đã mua của các hộ nông dân.
Nhưng có cách đấy, bác đến sàn giao dịch và bán bớt 5tấn, thời hạn giao hàng và thanh toán là tháng 1/2011. Bác ra về và yên tâm thu hoạch phơi phóng, đến tháng 1 thì bác giao cafe cho người mua và nhận tiền. Cho dù lúc này giá có lên 38000 hay xuống 30000 thì ko ảnh hưởng gì bác cả. Tất nhiên nếu giá xuống thì bác rất vui vì lãi, còn giá lên thì xem như lỗ. Phải chấp nhận thôi!!!
tui hỏi thêm: nông dân phải thế chấp gì để sàn chấp nhận mua trước? nếu sau này giá lên nông dân xù không nộp thì bị gì?
Hợp đồng kỳ hạn (forward contract) là một thỏa thuận trong đó một người mua và người bán chấp thuận thực hiện một giao dịch hàng hóa với khối lượng xác định, tại một thời điểm xác định trong tương lai với một mức giá xác định trước.
Khi có sự thay đổi giá cả trên thị trường giao ngay, rủi ro thanh toán sẽ tăng lên khi một trong hai bên không thực hiện hợp đồng.
Giá kỳ hạn được tính dựa trên mức giá giao ngay và một số thông số khác phỏng đoán về mức tăng giảm của giá cả hàng hóa này tính cho đến thời điểm hàng sẽ thực sự được giao nhận.
Với phương thức giao dịch này, người mua hàng hoặc bán hàng phải có đặt cọc (ký qũy) hoặc thế chấp một khoản tài sản nhất định để bảo đảm cho việc thực hiện hợp đồng.
Tiền ký qũy trong phạm vi tối thiểu theo thỏa thuận và không được hưởng lãi nhưng người mua có thể được hưởng phần lợi tức (trong trường hợp thế chấp tài sản tài chính) phát sinh từ tài sản thế chấp.
Với tư cách là công cụ phòng chống rủi ro, Hợp đồng kỳ hạn được sử dụng để cố định khoản thu nhập hay chi trả theo một mức giá cố định đã biết trước, bất chấp sự biến động của giá trên thị trường.
Theo tin tức từ Sàn Giao Dịch Cà phê Buôn Ma Thuột (BCEC), BCEC đang tổ chức cho các doanh nghiệp và cá nhân kinh doanh cà phê tham gia chạy thử nghiệm các sản phẩm của BCEC, đặc biệt là sản phẩm giao dịch cà phê Robusta kỳ hạn từ ngày 01/11/2010 đến ngày 06/12/2010.
Để hiểu rõ hơn về chương trình thử nghiệm sản phẩm này, các doanh nghiệp, cá nhân có thể liên lạc theo địa chỉ email [email protected] BCEC sẽ trả lời trong thời gian sớm nhất.
(nguồn: http://www.bcec.vn)
Tôi cũng đã nghe việc bán cà phê kỳ hạn nhưng không biết là bán kỳ hạn và bán khống có giống nhau không, và trừ lùi như thế nào ? Như ví dụ bác Vũ nêu trên, cà phê bán vào tháng giêng năm 2011 nhưng người bán chưa lấy tiền mà sẽ lấy tiền khi giao hàng, vậy trừ lùi như thế nào, trừ bao nhiêu ? Bác nào biết xin chỉ giùm.
Tôi ko dám múa rìu qua mắt thợ, nhưng cũng xin gửi vài thông tin để mọi người cùng thảo luận:
Một là: Bán cà phê kỳ hạn tức là mình bán một khối lượng hàng với giá cả và nghĩa vụ thanh toán giao nhận trong 1 kỳ hạn thoả thuận trước ( VD hôm nay bạn bán CP kỳ hạn HĐ tháng 01/2011: KL 10 tấn giá 35.500 thì đến đầu tháng 01 bạn sẽ giao hàng và nhận tiền, việc thay đổi giá cả trong thời gian từ nay đến tháng 01 ko ảnh hưởng gì đến KL 10 tấn kia) và để thực hiện giao dịch này bạn phải ký quỹ với một tỷ lệ tuỳ theo nơi bạn giao dịch, khoảng 10-15% trị giá lô hàng.
Hai là: Bán kỳ hạn có thể bán qua sàn giao dịch, cũng có thể bán cho các Cty XNK. Bán qua sàn thì giá giao dịch căn cứ theo bảng giá trực tuyến của các sàn, bán Cty thì hai bên trực tiếp thoả thuận giá và ký kết hợp đồng.
Ba là: Ở VN mình có thể bán cho sàn quốc tế thông qua các nhà môi giới trong nước như Techcombank, Đại Hữu Phát. Sàn quốc tế giao dịch bằng đồng đôla giá theo bảng giá trực tuyến ko tính trừ lùi gì cả. Cũng có thể bán theo giá nội địa tiền VNĐ, qua các sàn nội địa như: Trung tâm giao dịch cà phê Buôn Ma Thuột, Triệu Phong (Sài gòn) nhưng các sàn nội địa hiện nay chưa chính thức hoạt động. Tuy vậy có thể bán cho các Cty XNK, giá thoả thuận theo thời điểm. Và giá nội địa và giá quốc tế cách nhau một khoảng bằng mức trừ lùi +chi phí sản xuất chế biến và nhiều thứ phí khác mà nhà xuất khẩu phải bỏ ra.
Bốn là: Nếu bạn bán kỳ hạn khi bạn thực sự đang có hàng hoá trong tay(có thể do bạn làm ra, có thể do bạn mua chờ giá lên) thì ko phải là bán khống, ngược lại ko có hàng nhưng bán kỳ hạn (ko sao cả vẫn giao dịch bình thường) thì chắc chắn là bán khống rồi.
Chúc bạn vui vẻ!
Xin cảm ơn ý kiến của Hồng An.
Như vậy bán kỳ hạn (người bán đang có hàng) và bán khống (chưa có hàng) thì chỉ có người bán biết nếu không thông qua môi giới (có thể là ngân hàng hoặc sàn giao dịch).
Nhưng tôi thấy bán mà chưa nhận tiền và cũng chưa giao hàng mà bị trừ lùi thì khó thật. Cách tính của nhà xuất khẩu kiểu gì cũng nắm đằng chuôi, nếu tôi giao hàng và nhận tiền vào tháng Giêng năm 2011 (giả sử 35.000đ/kg) nhưng sau khi bị trừ lùi thì giá bán thực tế đâu còn như vậy.
Tốt nhất là cứ tiền trao cháo múc vẫn cứ khỏe hơn.
Tôi nói thêm 1 chút cho bạn rõ, giá trừ lùi là giá đã trừ ra 1 khoản chênh lệch giữa giá thế giới và giá tại Việt Nam lúc người ta tính quy ra thành tiền VND. Ví dụ giá London đóng cửa 1950$, trừ lùi 120$ thì các nhà xuất khẩu sẽ tính quy ra giá mua nội địa = (1950-120-chi phí Sx chế biến, vận chuyển… )* tỷ giá USD/VNĐ = 35.000đ, bạn đã bán 35.000đ/kg rồi thì sau này nhận đủ 35.000đ khi giao hàng, ko trừ gì nữa cả vì thực tế đã trừ rồi.
Hai là mình bán khống hay bán có hàng không ai biết hết, và cũng ko ai thắc mắc truy cứu, miễn là khi đến hạn mình có hàng để giao. Hoặc nếu ko muốn giao hàng thì mua lại hợp đồng đó với cùng số lượng và chủng loại, riêng giá cả thì tuỳ thuộc thời điểm mua lại như thế nào.
Tại sao lại trừ lùi? trừ lùi để làm gì?… Bạn giải thích vẫn lơ mơ quá !
Mời bạn và bà con xem bài viết về vấn đề trên tại : https://giacaphe.com/6510/thong-tin-va-tac-dong/
“Sự ra đời của một mạng lưới giao dịch có tổ chức chân rết sâu rộng từ Sàn Giao Dịch cho đến vườn của người nông dân nên là điều cần nghĩ đến vào lúc này để thay thế cho một hệ thống đại lý tự sinh tự phát đã ẩn chứa quá nhiều rủi ro cho Nông dân trong thời gian qua”. Kết nhất câu này của bác Kinh Vu!
Cho phép tôi bổ sung thêm trong phần bán khống: có một hình thức tương tự như bán khống là kí hợp đồng bán kì hạn (go short forward contract). Giống nhau là đều là hoạt động đầu cơ giá xuống. Khác nhau là: trong HĐ bán kì hạn người nông dân kí cam kết bán cafe với giá X tại 1 ngày trong tương lai, tại thời điểm kí HĐ ko phát sinh chi phí đáng kể mà chỉ phát sinh lời/lỗ tại ngày giao hàng trong tương lai.
Trong khi đó với bán khống, người bán phải vay hàng (phải có hàng mới bán được chứ) và trả những khoản phí nhất định (giống như vay tiền trả lãi suất), thêm vào đó người bán cần có “1 cái gì đó” đảm bảo cho khoản vay đó (đề phòng vay hàng, bán lấy tiền rồi chuồn mất).
Tùy thuộc và mục đích và điều kiện mà người ta dùng bán khống hay hợp đồng kì hạn để tận dụng xu hướng giá trong tương lai.
Rất hân hạnh được là thành viên của Diễn đàn.