Càphê là sản phẩm chủ lực của Đắc Lắc, mỗi năm sản xuất khoảng 400.000 tấn nhân, xuất khẩu đạt giá trị trên 550 triệu USD, chiếm khoảng 45% sản lượng, 50% giá trị kim ngạch XK của cả nước.
Hiện nay, diện tích càphê của Đắc Lắc đã đạt ngưỡng, không thể mở rộng thêm nữa. Mở rộng sẽ phải “ăn” vào rừng, hoặc phải canh tác trên vùng đất xấu, không phù hợp với sinh thái càphê. Năng suất càphê Robusta của Đắc Lắc cũng đã đạt mức cao nhất thế giới: Trên 2,5 tấn/ha, có nhiều diện tích đạt trên 5 tấn/ha. Việc tăng thêm năng suất là khó, nhưng các chuyên gia về càphê cũng khuyến cáo: Không nên tập trung mọi giá để tăng năng suất thêm nữa, vì càng tìm cách vắt kiệt sức cây càphê cho từng vụ thu hoạch thì chu kỳ kinh tế của nó sẽ giảm (giảm tuổi thọ của cây).
Vì vậy, con đường để nâng cao giá trị càphê của Đắc Lắc chỉ có thể là sản xuất ra càphê chất lượng cao, càphê sạch, để tăng giá bán hoặc là chế biến thành càphê bột, càphê hòa tan và các sản phẩm khác rồi mới tiêu thụ. Đắc Lắc đã có những mô hình làm tốt việc này. Công ty càphê Thắng Lợi là một điển hình về sản xuất càphê sạch, chất lượng cao. Chỉ bón phân vi sinh, không bón phân hóa học, thu hoạch khi đã chín đỏ, chế biến ướt, phơi sấy tốt, nên giá bán cao hơn mặt bằng thị trường từ 100 – 150USD/tấn.
Công ty càphê Trung Nguyên, Công ty An Thái… là những doanh nghiệp điển hình về chế biến càphê bột, càphê hòa tan để tiêu thụ nội địa và xuất khẩu, thu lãi gấp 2 – 3 lần so với bán càphê hạt. Thế nhưng hiện nay ở Đắc Lắc, làm được như Công ty càphê Thắng Lợi chỉ mới có một vài… Cả tỉnh cũng chỉ mới có 11% sản lượng càphê được chế biến thành bột hoặc hòa tan trước khi đem bán.
Và vì vậy để nâng cao được giá trị của cây càphê, không có cách nào khác Đắc Lắc phải xây dựng được nhiều mô hình như Thắng Lợi, phải có thêm những Trung Nguyên, An Thái khác nữa. Theo chúng tôi, đây cũng là hướng tư duy để Đắc Lắc có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư mạnh mẽ cho khâu chế biến, tạo ra nhiều đồ ăn, thức uống có liên quan đến càphê. Phải chăng đó cũng là cách để Đắc Lắc có bước phát triển đột phá trong những năm tới?
