Ông Lương Văn Tự, chủ tịch Vicofa cho biết “Vicofa sẽ lập quỹ bảo hiểm xuất khẩu cà phê để hỗ trợ doanh nghiệp khi thị trường có biến động bất lợi”.
Xem thêm: Vicofa: Đề xuất thu phí xuất khẩu 10USD/tấn để tái đầu tư
Tại Đại hội của Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam (Vicofa) vừa diễn ra, ông Lương Văn Tự đã tái đắc cử Chủ tịch nhiệm kỳ 2011-2013.
Ngay sau đó, ông Tự đã có cuộc trao đổi với báo chí xung quanh “kinh tế cà phê” của Việt Nam.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn vừa chỉnh sửa dự thảo cơ chế chính sách cà phê trình Chính phủ ban hành với nội dung chính là tìm cách kiểm soát giá thu mua – xuất khẩu. Ý kiến của ông về vấn đề này như thế nào?
Cả nước hiện có khoảng 500.000 ha cà phê. Cà phê Việt Nam đang giai đoạn được giá, nên việc ổn định cây trồng để giữ sản lượng xuất khẩu hàng năm hơn 1 triệu tấn là cần thiết theo định hướng lâu dài; đặc biệt là căn cứ nhu cầu thị trường thế giới, việc kiểm soát giá và bảo đảm vốn thu mua là cần thiết phải làm.
Trong 3 năm qua, các diễn biến của “kinh tế cà phê” đòi hỏi nhà kinh doanh, xuất khẩu cũng như các hộ trồng cà phê phải có cách làm hiệu quả hơn. Do vậy cần có “cơ chế” đối với sản xuất kinh doanh cà phê.
Chúng ta vẫn chưa chủ động được nguồn hàng và vốn nên việc kinh doanh ngày càng khó khăn, vậy phải làm sao để thoát khỏi vòng lẩn quẩn này, thưa ông?
Từ 2007-2010, giá cà phê Việt Nam bình quân ở khoảng 1400-1.600 USD/tấn; có 3 tháng xuống dưới 1.400 USD và 6 tháng lên hơn 2.000 USD. Nửa đầu niên vụ 2009-2010 giá xuống thấp liên tục, gây thua thiệt cho người trồng và nhà kinh doanh.
Xác định cà phê là một lợi thế trong sản xuất nông nghiệp nên tháng 4/2010, Chính phủ đã ban hành Quyết định 481 về việc tạm trữ cà phê. Hiệu quả của Quyết định này không phải chỉ ở việc tăng giá mà còn tạo điều kiện cho người sản xuất yên tâm đầu tư chăm sóc cho vụ tới.
Từ tháng 7/2010 đến nay, giá cà phê xuất khẩu tăng vượt mức 2.000 USD/tấn, có lúc đạt đến 2.600 USD/tấn. Căn cứ mức tồn kho, vừa qua các quỹ đầu tư thế giới đã tung vốn để các doanh nghiệp nước ngoài trực tiếp mua cà phê nhân trong dân. Bối cảnh này đưa các doanh nghiệp cà phê Việt Nam lâm vào thế yếu.
Trong điều kiện lãi suất ngân hàng cao và giải ngân khó khăn, việc bảo đảm cho các doanh nghiệp có đủ vốn thu mua là cần thiết. Theo đó, cần nghiên cứu cơ chế: hàng năm, căn cứ vào phương án kinh doanh, xuất khẩu của doanh nghiệp, các ngân hàng thương mại đảm bảo đủ lượng vốn vay và thời hạn cho vay phù hợp với chu kỳ sản xuất, kinh doanh. Mức lãi suất cho vay thấp nhất trong khung lãi suất vay vốn phục vụ nông nghiệp, nông thôn.
Vicofa sẽ làm gì để giải quyết thực trạng thừa về số lượng nhưng lại thiếu về chất lượng của cà phê Việt Nam, thưa ông?
Hội viên của Vicofa ngoài các nhà xuất khẩu còn có đại diện ngành nông nghiệp ở các vùng trọng điểm. Ý kiến chung của các hội viên là, ngành cà phê Việt Nam cần có năng suất bền vững, sản phẩm phải phù hợp với nhu cầu thế giới, cả về chủng loại và yêu cầu vệ sinh an toàn thực phẩm.
Giá cà phê nhân từ chỗ bằng giá thành 23.000 đồng/kg vào giữa 2009 đến nay đã tăng lên xấp xỉ 50.000 đồng/kg. Đến tháng 4/2011, cả nước đã xuất khẩu gần 600.000 tấn cà phê, thu về kim ngạch 1,1 tỷ USD. Dự trù khi kết thúc niên vụ, có thể đạt hơn 1,8 tỷ USD.
Giá cao nhưng người lợi nhuận của người trồng không cao lắm, vì họ đã bán từ khi mới thu hoạch, sơ chế. Cả nước hiện có đến 150 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu cà phê, trong đó có 20 doanh nghiệp xuất khẩu hàng đầu. Trong năm vừa qua, chỉ có Công ty Intimex chỉ chiếm được thị phần 22,49%, kế tiếp là Vinacafé chiếm 12,21%; 9 doanh nghiệp cuối bảng mỗi nơi dưới 1%! Rõ ràng, chúng ta chưa có nhiều doanh nghiệp tầm cỡ.
Tiêu chuẩn cà phê Việt Nam (TCVN 4193:2005) đã được Tổ chức Cà phê Thế giới (ICO) chấp thuận nhưng mấy năm qua nông dân vẫn khó áp dụng. Bởi vậy, để nâng cao chất lượng nguyên liệu xuất khẩu, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết đã có chương trình phối hợp với Bộ Khoa học Công nghệ về áp dụng bộ quy tắc chung cho cộng đồng cà phê (cà phê 4C), đạt các chứng chỉ chất lượng quốc tế.
Theo quy định của WTO, Nhà nước không được trực tiếp hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu nữa. Đây có phải là khó khăn khó vượt qua của doanh nghiệp, thưa ông?
Trong nhiệm kỳ 2011-2013, Vicofa nỗ lực trở thành một tổ chức ngành hàng đủ sức mạnh gắn kết các doanh nghiệp. Điều này có thể học tập ở những nước đã có “cơ chế cà phê” như Brazil, Ấn Độ, Colombia, Indonesia. Các doanh nhân cố gắng vươn tới trình độ kinh doanh quốc tế trong nắm bắt, phân tích thị trường, gắn kết với nhau để tính toán những bước đi đúng.
Việt Nam hiện có khoảng 137.000 ha cà phê chiếm 27,4% diện tích cần được tái canh trong 10 năm tới. Việc tổ chức sản xuất cho nông dân ngành cà phê đang trở nên bức thiết. Vì vậy, dự thảo trình Thủ tướng Chính phủ nêu rõ: Trên cơ sở hợp đồng tiêu thụ sản phẩm doanh nghiệp ký với dân ngay từ đầu vụ về giá cả, số lượng, thời hạn… và đề nghị của doanh nghiệp, ngân hàng giải ngân trực tiếp cho dân số tiền ứng trước đã ghi trong hợp đồng và doanh nghiệp nhận nợ với ngân hàng.
Vicofa sẽ lập quỹ bảo hiểm xuất khẩu cà phê để hỗ trợ doanh nghiệp khi thị trường có biến động bất lợi. Các doanh nghiệp xuất khẩu có tỷ lệ cà phê chất lượng thấp hơn tiêu chuẩn không được vượt quá 10%. Nếu vượt quá tỷ lệ trên, doanh nghiệp phải nộp phí chất lượng vào quỹ bảo hiểm xuất khẩu cà phê.
