“Có khi chúng ta đang ngồi nhà nghĩ cà phê của mình ngon nhất nhì thế giới trong khi thế giới không uống cà phê của chúng ta. Cà phê Việt Nam ở đâu trên bản đồ cà phê thế giới? Đây là cái chúng ta phải suy nghĩ”.
Nội dung trên được Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) Lê Minh Hoan nêu ra tại hội thảo “Tăng giá trị cho cà phê Việt, cách nào?” diễn ra chiều 4-3 trong khuôn khổ chương trình “Tôn vinh cà phê Việt” lần 1 năm 2023 do báo Người Lao Động tổ chức.
‘Còn không gian mênh mông để tạo giá trị cho cây cà phê’
Theo ông Hoan, thế giới chuộng dòng Arabica nhưng Việt Nam lại mạnh về cà phê Robusta. Do đó, muốn định vị lại vị trí trên bản đồ cà phê thế giới phải xác định phát triển dòng Arabica hay vẫn theo Robusta, hay phối trộn hai dòng này lại.
“Thế giới tiếp cận cà phê không chỉ là một loại thức uống. Rất nhiều nền kinh tế từ cây cà phê, từ mật ong hoa cà phê, phân bón từ bã cà phê. Thuốc nhuộm vải, sợi, giày… cũng có thể làm từ cà phê. Còn không gian mênh mông để chúng ta tạo ra giá trị cà phê. Không gian này chúng ta bỏ trống hoàn toàn hoặc chỉ mới là manh nha khai thác“, ông Hoan nhận định.
Cũng theo Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, cà phê chịu nhiều cạnh tranh nên áp lực sẽ không nhỏ. Do đó, phải tập trung xây dựng thương hiệu tốt.
Ông Đoàn Ngọc Có – phó giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Gia Lai – cho biết tỉnh có khoảng 99.000ha cà phê, 80 nhà máy và các cơ sở chế biến cà phê; tỉ lệ cà phê qua chế biến khoảng 5,7%, còn lại xuất khẩu thô. Theo ông Có, tỉnh định hướng tới năm 2030 tiếp tục ổn định diện tích khoảng 100.000ha, và thực hiện nhiều giải pháp để tăng giá trị sản phẩm.
Còn theo ông Hồ Văn Mười – chủ tịch UBND tỉnh Đắk Nông, hiện tổng diện tích cà phê của tỉnh ước đạt 139.932ha, năng suất bình quân đạt 2,8 tấn/ha, tổng sản lượng ước đạt 356.612 tấn.
“Địa phương mong muốn Bộ NN&PTNT hỗ trợ cho tỉnh có bộ giống cây cà phê tốt. Hiện chúng tôi đang tập trung triển khai tổ chức lại sản xuất theo chuỗi giá trị ngành hàng, trong đó quy hoạch, phát triển vùng nguyên liệu quy mô lớn, sản xuất hàng hóa chất lượng cao”, ông Mười nói.
Cần đầu tư phát triển cà phê sạch, tăng chất lượng
Tại hội thảo, ông Lê Hữu Nghĩa – chủ tịch HĐTV Công ty TNHH nước giải khát cà phê LEKOFE – cho rằng để nâng cao giá trị cho cà phê Việt, trước hết phải truyền thông cho người tiêu dùng về cà phê sạch, truyền thông cho nông dân về trồng cà phê đúng tiêu chuẩn.
Theo ông Nghĩa, ở TP.HCM, giá trung bình của một ly cà phê từ vài chục ngàn đến cả trăm ngàn đồng nhưng tại vùng ven chỉ 7.000 – 10.000 đồng.
“Doanh nghiệp mang cà phê nguyên chất, cà phê sạch ra ngoại thành bán bị chê ‘dở như nước lã’. Doanh nghiệp không thể cạnh tranh được với những cơ sở sản xuất cà phê trộn, cà phê bẩn, bán ra chỉ 70.000 đồng/kg. Thị trường trong nước vô cùng lớn, cần tuyên truyền cho người tiêu dùng hiểu“, ông Nghĩa nói.
Cho rằng người tiêu dùng phải là người quyết định để nâng cao giá trị cà phê, ông Thái Như Hiệp – phó chủ tịch Hiệp hội Cà phê, Ca cao Việt Nam – cho biết tổng diện tích trồng cà phê cả nước khoảng 710.000ha nhưng thu hoạch chỉ 650.000ha và chế biến sâu với tỉ lệ rất thấp.
“Ở các quốc gia, cà phê đều được bảo hộ nhưng cà phê Robusta của Việt Nam lại hoàn toàn chưa được quốc gia nào bảo hộ“, ông Hiệp thông tin.
Ông Đinh Vĩnh Cường, chủ tịch CLB Kết nối doanh nhân Việt Nam – quốc tế, cho biết có đối tác Mỹ yêu cầu một doanh nghiệp cung cấp 1.000 tấn cà phê theo tiêu chuẩn USDA nhưng vẫn chưa tìm được nguồn cung.
“Thái Lan có loại cà phê cao cấp, bán đến 50 – 100 USD/ly. Việt Nam đứng thứ hai thế giới về xuất khẩu cà phê nhưng chưa có thương hiệu nào góp mặt trong 10 thương hiệu cà phê đắt nhất thế giới“, ông Cường thông tin.
Tại hội thảo, nhiều chuyên gia cho rằng cần sớm giải quyết phần gốc ngành cà phê như xuất xứ, chất lượng, xây dựng thương hiệu… Ngoài ra, Nhà nước cần có phương án hỗ trợ vốn vay, bởi với mức lãi suất 12%/năm như hiện nay thì khó để doanh nghiệp đầu tư phát triển.
Năm 2022, Việt Nam đã xuất khẩu 1,77 triệu tấn cà phê các loại với tổng kim ngạch đạt trên 4 tỉ USD.
