Trong bài viết hôm nay tác giả cố gắng tổng hợp mà không bàn đến việc đúng sai, bởi vì kết quả của mỗi chính sách tự nó sẽ trả lời thích đáng. Chỉ có điều đối tượng chịu sự tác động của cái đúng sai đó sau này mới là điều khiến cho nhiều người trăn trở.
Trước hết, xin nói về vấn đề thông tư 09/2007/TT-BTM của bộ Thương Mại, nay là bộ Công Thương Việt Nam. Ý kiến của các bên đưa ra khá nhiều, từ ý kiến của phía DNVN trên các báo chí, ý kiến của Hội Nông Dân Việt Nam công bố trên báo Đại Biểu Nhân Dân cho đến cuối cùng mà có lẽ cũng nóng bỏng nhất là của bà con trên diễn đàn của Y5Cafe.
Nóng đến nỗi Ban Biên Tập Y5cafe trong thời gian qua đã nhận được rất nhiều ý kiến hoan nghênh, khen ngợi về các thông tin bổ ích nói chung trên diễn đàn và cũng không thiếu lời miệt thị như là “Y5cafe ăn tiền của nước ngoài để nói hay sao?.” Giá như người ta nói Y5cafe ăn tiền của nông dân thì còn đỡ oan hơn….
Quay trở lại quan điểm cấm hay không cấm các doanh nghiệp nước ngoài (DNNN) mua cà phê trực tiếp từ nông dân. Đây là lúc cả hai nguồn ý kiến trái ngược cần phải bình tĩnh để xem xét lại vấn đề một cách thiện chí.
Sự bức xúc bởi quyền lợi của mỗi bên dễ đưa đến những lời lẽ thiếu tính góp ý xây dựng trên diễn đàn sẽ không đưa vấn đề đến đâu cả. Chúng ta sẽ cùng nhau học tập cách trình bày bằng lý luận của một số bà con rất tích cực mà Y5cafe đã tổng kết trong phần kiến nghị.
Cốt lõi của vấn đề lùm xùm này nằm ở chỗ lãi suất 18%/năm mà DNVN đang vay đem đấu với lãi suất 3%/năm của DNNN đang vay thì chưa lên võ đài chúng ta cũng biết trước đội nhà sẽ bị đo ván. Đơn thuần về mặt trận kinh doanh, chúng ta phải công nhận là DNVN đã chiến đấu rất quật cường.
Không quật cường sao được khi mà chúng ta như những võ sĩ hạng lông 30kg lại so găng với những võ sĩ hạng nặng 180kg. Dù chúng ta có trọng tài nhà bênh vực đến mức nào chăng nữa thì việc đưa ra những nghị định, những thông tư có lợi cho đội nhà cũng chỉ khiến cho khán giả la ó, phản đối mà không làm tăng thêm khả năng nào cho một sự so găng ngang sức ngang tài.
Chúng tôi thiết nghĩ, DNVN hiểu rõ rằng ngay cả khi Bộ Công Thương không đồng ý sửa thông tư 09/2007/TT-BTM thì DNNN vẫn mua được hàng từ nông dân, bởi thực chất hiện nay họ mua hàng hầu hết thông qua hệ thống đại lý. Chỉ cần mức giá đưa ra tại nhà máy của họ cao hơn mức giá tại nhà máy của DNVN phát ra thì bất kỳ một đại lý có giấy phép kinh doanh nào cũng đủ điều kiện pháp lý để chở cà phê đến bán cho nơi có giá cao.
Nếu chúng ta cấm luôn cả việc họ mua của đại lý thì cũng tương tự như chúng ta cho phép võ sĩ của ta được phép đấm vào bất kỳ vùng nào trên cơ thể đối phương còn đối phương chỉ được phép đấm từ thắt lưng trở lên vậy. Điều đó vẫn không bảo đảm cho sự chiến thắng mà còn bị trọng tài thế giới, trong trường hợp này là Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), sẽ mời chúng ta ra chơi riêng một nơi nào đó phù hợp với luật của ta.
Trước khi quyết định tham gia vào WTO chúng ta biết rõ rằng sẽ có nhiều thách thức thậm chí dẫn đến phá sản của một số doanh nghiệp nội địa. Tuy nhiên, chúng ta không phải vì ngại sóng gió ngoài khơi mà không hướng về biển lớn, cứ mãi hài lòng quanh quẩn trong cái ao nhà mình. Cái lợi do sự hội nhập thương mại thì ngày nay một sinh viên năm nhất cũng có thể phân tích ra được.
Khi Vicofa và ngành Công Thương chung tay xây dựng, vận động mọi thành phần ngành cà phê tham gia vào các sàn giao dịch, với mục tiêu là: “để người Nông dân có khả năng bán trực tiếp hàng hóa đến cho người mua không phân biệt là DNNN hay DNVN”. Đó là, đưa người bán và người mua cà phê xích lại gần nhau, nhằm thu ngắn con đường đi của sản phẩm từ nông dân đến với thị trường (đường link tham khảo: http://www.vicofa.org.vn/a/news?t=16&id=837987 và http://www.daktra.com.vn/default.asp?id=1&ID_tin=13560 ), nay sao quay ngược lại với quan điểm của chính mình như thế. Những người tham gia diễn đàn Y5cafe hay bất kỳ ai khác sẽ thực sự thấy bối rối và lấy làm lạ bởi phát biểu thì cũng không có gì đáng ngạc nhiên nhưng tiền hậu bất nhất của các cơ quan chức năng.
Trừ một số phản ánh của bà con trên diễn đàn, đáng tiếc là còn mang tính phiến diện và chưa công bằng đối với DNVN, còn hầu hết sự mong mỏi của người trồng cà phê Việt Nam là Ông Bầu của đội nhà nên đưa ra những quyết sách hợp lý.
Về lâu dài, chúng ta cần phải có nhiều những DN hạng nặng đủ sức để đối trọng trong công bằng, danh dự và cống hiến cho người xem những pha chơi đẹp mà ở đây là cái lợi cho người nông dân trong việc bán sản phẩm của mình theo đúng giá thị trường.
Có thể trong thời gian ngắn chúng ta chưa có những DN như thế nhưng chúng ta cần tin vào lịch sử của Nước Nhà như lời cụ Nguyễn Trãi đã nói trong Bình Ngô Đại Cáo:
Tuy mạnh yếu từng lúc khác nhau,
Song hào kiệt thời nào cũng có.
Chúng ta tin tưởng vào quyết sách của Chính phủ trước những thực tế không thể phủ định này để có hướng cân bằng sự đối trọng cần thiết giữa các bên trong nền kinh tế thị trường.
Kinh Vu (Giacaphe.com)
Bài tiếp theo: Bàn về tư duy thu phí
Trước khi gia nhập WTO thì Chính Phủ và DNVN đã nhận thức được những cơ hội và thách thức phải đối mặt. Cơ hội là được hội nhập cùng thế giới, hàng hóa của VN sẽ đến với mọi quốc gia WTO. Thách thức là năng lực cạnh tranh của các DNVN còn quá yếu kém về nhiều mặt, khó cạnh tranh trong hiện tại cũng như tương lai gần. Bởi vậy Chính Phủ ta đã thương lượng để có một lộ trình phù hợp cho DNVN hội nhập sân chơi WTO. Còn lại DNVN phải biết củng cố về năng lực trong thời gian được phép chuẩn bị hội nhập này.
Nhưng có lẽ tư duy “bao cấp” vẫn còn nặng nề trong Chính Phủ và các DNVN nên một số DNVN ta chưa thực sự cố gắng vươn lên mà còn ỷ lại dựa dẫm vào Chính Phủ, còn chính Phủ thì chưa quyết tâm và còn có ý tiếp tục nuông chiều DNVN theo tư duy “bao cấp” còn rơi rớt lại. Nay thời điểm “lộ trình” theo cam kết đã gần kết thúc. Phải ra biển lớn thôi! Nó giống như cơn lũ sẽ cuốn đi chuột bọ nhưng bù lại là lượng phù sa màu mỡ cho cây trồng.
Những DNVN không biết tân dụng thời cơ của “lộ trình” để cho đến hôm nay còn “èo uột” thì phải bị loại bỏ theo quy luật. Thời gian đã không còn nữa. Những DNVN có năng lực dù ít nhưng thực sự sẽ tồn tại vươn lên và sẽ có thêm những DNVN có năng lực khác sẽ xuất hiện.
Về phía Chính Phủ cần phải rũ bỏ tư duy “bao cấp” một cách triệt để và phải tỉnh táo trước những đề xuất tham mưu vì lợi ích cục bộ của cấp dưới làm ảnh hưởng đến lợi ích toàn cục của quốc gia. Nếu có định hướng, điều tiết của nhà nước thì phải dùng chính quy luật của thị trường để điều tiết và định hướng thị trường. Bất cứ một mệnh lệnh hành chính chủ quan nào dùng để điều chỉnh thị trường thường đều kém thông minh và cho kết quả ngược lại không mong muốn.
Vì là nông dân chúng tôi không hiểu những việc lớn của những nhà quả lý kinh tế! Nhưng chúng tôi muốn công bằng và sòng phẳng. Là người làm ra sản phẩm chúng tôi cũng muốn sản phẩm mình làm ra được mua với một chút tôn trọng chứ không phải người bán mang cái ơn huệ xin cho. Khi giá lên thì mấy ông bảo là vì thế này thế nó giá mới lên, còn khi giá xuống mấy ông đỗ lỗi cho nông dân còn mấy ông không có lỗi gì hết. Mặt khác mấy ông chỉ biết lời trước mắt mà làm cho cả ngành cà phê điêu đứng cả một thời gian dài, khi mấy ông thua thì lại kêu gào nhà nước dưới danh nghĩa cứu nông dân mà nông dân có hưởng được cái gì từ sự hỗ trợ của nhà nước đâu. Có một bài viết “cần lấy nông nghiệp để nói chuyện với thế giới”mấy ông thử đề xuất với nhà nước và thực hiện xem khán giả nhà có quay lưng lại không? Tại sao mấy ông lại sợ chúng tôi theo dõi giá ở thị trừơng London, tại sao mấy ông không mua sòng phẳng mà nối tay với nước ngoài chèn ép giá chúng tôi như vậy?
Bài viết của tác giả Kinh Vu rất hay, các phân tích và ý kiến bàn bạc hết sức chí lí. Tôi hoàn toàn đồng ý với nội dung bài viết của tác giả. Qua bài viết, chúng ta cũng rút ra được một kinh nghiệm là khi đưa ra những ý kiến phản hồi phải thật bình tĩnh, khách quan với lời lẽ phải chăng. Riêng ý kiến “Y5cafe ăn tiền của nước ngoài để nói hay sao?.” của bạn nào đó cần phải xem xét lại. Đã có một trang Web nào cung cấp cho bà con trồng cà phê những thông tin hết sức bổ ích và miễn phí từ giá cả, dự báo thị trường cho đến những kinh nghiệm quí báu trong kĩ thuật trồng cà phê như Y5cafe hay chưa? Sự giúp đỡ của Y5cafe lâu nay cho bà con trồng cà phê là hết sức vô tư, cần thiết. Trên hết mọi thứ cần phải ghi nhận đây là một tấm lòng, chúng ta không được phụ bạc và tệ hơn là có thái độ vô ơn.
Rất cám ơn bạn Kinh Vu vì bài viết hay dễ hiểu, nói lên được tiếng nói chung của bà con nông dân và quan điểm chung của đại đa số người tham gia diễn đàn. Mình nghĩ người Việt Nam chúng ta có thể tạo nên nhiều điều kỳ diệu mà bạn bè quốc tế rất nể phục trong đó có cả lĩnh vực kinh tế. 20 năm trước đây ai dám nghĩ VN đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu gạo, thứ 2 về cà phê, các mặt hàng thủy hải sản xuất khẩu ra nước ngoài làm cho các nước mạnh phải sợ mình áp đảo họ nữa… thì DNVN sẽ có cách thích hợp mà đối phó với các DNNN để mà tồn tại phát triển trên cơ sở bình đẳng, lành mạnh và cùng một sân chơi công bằng.
Tại sao trên 70% dân VN sống bằng nghề nông lại không lên tiếng nói nhỉ? Mà lên tiếng bằng cách nào nhỉ? Khi được mùa, được giá thì người ta rêu rao còn khi mất mùa, rớt gia thì các ông biến đâu hết và thông tin thì sai lệch.
Công bằng mà nói Y5cafe là người bạn thân thiết của bà con. Đã và đang cung cấp thông tin cho bà con đồng thời đưa tiếng nói của bà con đi xa hơn cho dù không biết là tới đâu nhưng dù sao cũng được nói lên suy chân thành của người nông dân.
I love Y5cafe!
Tôi là người dân trồng cà phê ngày nào cũng đến với Y5caphe cùng vui buồn về giá và cũng có ý kiến trên diễn đàn. Thực lòng tôi cũng như nhiều bà con rất yêu quý Y5caphe, ngoài việc cung cấp nhiều tri thức quý báu về nghề cà phê mà còn giúp chúng tôi tồn tại với nghề làm cà phê rất cực nhọc vì bát cơm tấm áo và có tiền cho con ăn học,vv… Y5caphe cũng như nền nông nghiệp cà phê Việt Nam đều rất mỏng manh! Tôi nghĩ có thể ai đó muốn làm khó dễ Y5caphe của bà con chúng ta thôi. Mong BQT Y5caphe thật vững vàng nhé. Xin chúc các anh chị sức khỏe.
Các doanh nghiệp Việt Nam chỉ “khôn nhà dại chợ“ thôi. Lúc trước thì đè người nông dân đến chết, giá hàng hóa là tùy doanh nghiệp chứ có theo cơ chế thị trường đâu, khi doanh nghiệp nước ngoài vào thị trường Việt Nam thì giá cả mới lên chút đỉnh khi đó doanh nghiệp Việt Nam lại than vãn đòi này kia, vậy thì còn gì là cơ chế thị trường nữa. Các doanh nghiệp nào không đủ sức cạnh tranh thì theo quy luật sẽ bị đào thải thôi. Cần cẩn thận khi chỉ còn một số ít doanh nghiệp lớn thì họ sẽ bắt tay nhau làm giá và lại bóp cổ nông dân.