Brazil từ lâu đã được biết đến là “gã khổng lồ” trong ngành cà phê toàn cầu, đặc biệt với sản lượng cà phê Arabica khổng lồ. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, một xu hướng mới đang nổi lên tại quốc gia Nam Mỹ này: sự phát triển của cà phê Robusta đặc sản.
Dù Robusta thường bị xem là “em út” ít được chú ý hơn so với Arabica trong phân khúc cà phê cao cấp, các nhà sản xuất tại Brazil đang nỗ lực thay đổi định kiến này bằng cách nâng cao chất lượng và xây dựng danh tiếng cho Robusta trong thị trường đặc sản.
Robusta và ngành cà phê Brazil
Brazil là nước sản xuất cà phê lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 40% tổng sản lượng toàn cầu. Trong đó, cà phê Arabica luôn chiếm ưu thế, đặc biệt từ các vùng nổi tiếng như Minas Gerais và São Paulo. Tuy nhiên, Robusta – hay còn được gọi là “Conilon” tại Brazil – cũng đóng vai trò quan trọng, đặc biệt tại các bang như Espírito Santo, Rondônia và Bahia. Trước đây, Robusta chủ yếu được trồng để phục vụ thị trường cà phê hòa tan và pha trộn thương mại, với sản lượng lớn nhưng chất lượng không được chú trọng.
Tuy nhiên, sự thay đổi trong nhận thức của người tiêu dùng và nhu cầu ngày càng tăng đối với cà phê đặc sản đã thúc đẩy các nhà sản xuất Brazil tìm cách nâng tầm Robusta. Họ bắt đầu áp dụng các phương pháp canh tác bền vững, kỹ thuật chế biến tiên tiến và kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt để tạo ra những lô cà phê Robusta có hương vị độc đáo, đủ sức cạnh tranh trong phân khúc cao cấp.
Sự trỗi dậy của Robusta đặc sản
Một trong những yếu tố quan trọng giúp Robusta đặc sản Brazil ghi dấu ấn là sự cải thiện trong quy trình sản xuất. Các nông dân không còn chỉ tập trung vào năng suất mà bắt đầu chú trọng đến chất lượng hạt cà phê. Ví dụ, tại bang Espírito Santo – nơi sản xuất tới 80% Robusta của Brazil – các nhà sản xuất đã áp dụng kỹ thuật thu hoạch chọn lọc, chỉ hái những quả chín đỏ hoàn toàn thay vì thu hoạch đại trà như trước đây.
Ngoài ra, việc chế biến sau thu hoạch cũng được cải tiến đáng kể. Thay vì chỉ phơi khô tự nhiên – phương pháp truyền thống thường khiến Robusta có hương vị “gỗ” hoặc “cao su cháy” – nhiều nông dân giờ đây thử nghiệm với các phương pháp lên men có kiểm soát hoặc chế biến ướt (wet processing). Những kỹ thuật này giúp làm nổi bật các đặc tính hương vị tiềm ẩn của Robusta, chẳng hạn như vị ngọt tự nhiên, hậu vị socola, hoặc thậm chí là những nốt hương trái cây nhẹ nhàng.
Vai trò của các tổ chức và chuyên gia
Sự phát triển của Robusta đặc sản không thể thiếu sự hỗ trợ từ các tổ chức và chuyên gia trong ngành. Viện Chất lượng Cà phê (Coffee Quality Institute – CQI) đã hợp tác với các nhà sản xuất Brazil để xây dựng hệ thống đánh giá chất lượng riêng cho Robusta, tương tự như thang điểm dành cho Arabica. Theo hệ thống này, cà phê Robusta đạt từ 80 điểm trở lên trên thang 100 được công nhận là “Robusta Fine” – một danh hiệu đánh dấu bước ngoặt trong việc nâng tầm giá trị của giống cà phê này.
Các chuyên gia thử nếm (Q Graders) cũng đóng vai trò quan trọng trong việc khám phá tiềm năng của Robusta. Họ không chỉ đánh giá mà còn hướng dẫn nông dân điều chỉnh quy trình để tối ưu hóa hương vị. Chẳng hạn, Ensei Neto – một chuyên gia cà phê nổi tiếng tại Brazil – đã nhận xét rằng Robusta chất lượng cao có thể mang đến trải nghiệm “sạch sẽ, cân bằng và phức tạp”, khác xa với định kiến cũ về vị đắng gắt và thiếu chiều sâu.
Những vùng sản xuất Robusta nổi bật
- Espírito Santo: Là trung tâm sản xuất Robusta lớn nhất Brazil, vùng này nổi tiếng với giống Conilon có hương vị đậm đà, thường được dùng trong espresso nhờ lớp crema dày và hậu vị kéo dài. Các trang trại tại đây đang chuyển dần sang mô hình canh tác hữu cơ và bền vững để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.
- Rondônia: Nơi đây sản xuất Robusta với hương vị phong phú, thường có nốt hương hạt dẻ và socola đen. Sản lượng tuy nhỏ hơn Espírito Santo nhưng chất lượng đang được đánh giá cao trong cộng đồng đặc sản.
- Bahia: Vùng này kết hợp điều kiện khí hậu đặc trưng với kỹ thuật chế biến hiện đại, tạo ra Robusta có vị ngọt nhẹ và độ axit tinh tế – điều hiếm thấy ở giống cà phê này.
Thách thức và triển vọng
Mặc dù Robusta đặc sản đang dần khẳng định vị thế, ngành cà phê Brazil vẫn đối mặt với không ít thách thức. Định kiến lâu đời về Robusta như một loại cà phê “thấp cấp” vẫn tồn tại trong tâm trí nhiều người tiêu dùng và cả một số chuyên gia. Ngoài ra, việc cạnh tranh với Arabica – vốn đã có chỗ đứng vững chắc trong thị trường đặc sản – đòi hỏi Robusta phải không ngừng chứng minh giá trị của mình thông qua chất lượng vượt trội và sự khác biệt.
Tuy nhiên, triển vọng của Robusta đặc sản tại Brazil rất sáng sủa. Với sự gia tăng nhu cầu về cà phê bền vững và giá cả phải chăng hơn Arabica, Robusta đang có cơ hội chiếm lĩnh một phân khúc mới. Các nhà rang xay và barista trên thế giới cũng bắt đầu để mắt đến Robusta Brazil như một thành phần lý tưởng trong các công thức pha trộn hoặc thậm chí là single-origin espresso.
Kết luận
Cà phê Robusta đặc sản tại Brazil không chỉ là câu chuyện về sự đổi mới trong nông nghiệp mà còn là minh chứng cho khả năng vượt qua định kiến của ngành cà phê toàn cầu. Từ những cánh đồng tại Espírito Santo đến các tách espresso trên bàn của người yêu cà phê, Robusta đang từng bước khẳng định rằng nó không chỉ là một lựa chọn thay thế, mà là một ngôi sao mới trong thế giới cà phê đặc sản. Với sự đầu tư đúng đắn và niềm đam mê không ngừng, Brazil hoàn toàn có thể biến Robusta thành biểu tượng tiếp theo của ngành cà phê nước này.
Thịnh còi (Tham khảo perfectdailygrind)
