Jesus Chaviano mơ ước đưa cà phê arabica của mình vào danh sách đặc sản mà Cuba kỳ vọng sẽ vực dậy ngành công nghiệp đang suy giảm.
Tháng 10 là vụ thu hoạch trên đồn điền rộng 8 ha của Chaviano ở Guamuaya, vùng đồi núi màu mỡ ở miền trung Cuba. 42.000 cây cà phê của ông đang ra quả đỏ chín bên cạnh những cây bơ và chuối.
Nằm ở độ cao 800 mét so với mực nước biển, khí hậu và thổ nhưỡng nơi đây tạo điều kiện lý tưởng cho 8 loại hạt cà phê arabica chất lượng cao do chính tay Chaviano gieo trồng.
Cà phê đã được trồng ở Cuba gần 300 năm, nhưng chưa bao giờ sản xuất ra loại đặc sản được ưa thích khắp thế giới. Trong khi đó, cà phê cao cấp ngày càng hấp dẫn trên thị trường quốc tế trong 20 năm qua, kéo theo giá cả tăng vọt.
“Tôi nghĩ đây là con đường chúng tôi cần đi: theo đuổi cà phê đặc sản. Không trồng ồ ạt, mà chỉ trồng ít và bán tốt”, Chaviano, nông dân 46 tuổi, nói.
5 loại cà phê đặc sản đầu tiên sẽ được giới thiệu tại hội chợ các nhà sản xuất cà phê Cuba diễn ra lần đầu ở Santiago de Cuba, thành phố phía đông đất nước, vào tháng 12. Tên và nguồn gốc các loại cà phê được giữ bí mật.
“Chúng tôi đang thực hiện những bước cụ thể đầu tiên để tăng thêm giá trị cho cà phê”, Ramon Ramos, giám đốc khoa học Viện Nghiên cứu Nông lâm Cuba, nói.
Ông cho hay với cùng sản lượng, nơi trồng, các loại cà phê đặc sản sẽ được bán với giá cao hơn nhiều. Giá cà phê thương phẩm khoảng 4.000-5.000 USD/tấn, trong khi một kg cà phê đặc sản có thể được bán với giá 10.000 USD.
Theo Hiệp hội Cà phê Đặc sản (SCA), một loại cà phê để được coi là đặc sản phải được một chuyên gia có chứng chỉ đánh giá và đạt hơn 80 điểm trên thang điểm 100. Điểm số đánh giá sẽ quyết định mức giá của cà phê. “Đây là tương lai”, Chaviano nói.
Năm 1960, Cuba sản xuất hơn 60.000 tấn cà phê. Năm ngoái, con số này là 11.500 tấn, chưa bằng một nửa so với lượng tiêu thụ nội địa. Chỉ 1.365 tấn được xuất khẩu.
Các chuyên gia cho hay biến đổi khí hậu đang làm giảm mạnh diện tích trồng cà phê trên thế giới, một phần nguyên nhân khiến sản lượng cà phê giảm. Ở Cuba, xu hướng di cư của công nhân đồn điền cũng tác động đến ngành công nghiệp.
“Tại sao một nước từng sản xuất nhiều cà phê mà bây giờ lại không sản xuất được cà phê?” Chaviano tự hỏi. “Tôi đang tập trung vào việc cần làm, đang chứng minh có thể sản xuất và trồng cà phê chất lượng cao, nhưng phải đặt hết tâm trí vào việc này”.
Năm 2021, năng suất cà phê tại đồn điền của ông là một tấn/ha, gấp 4 lần mức trung bình cả nước. Cách trang trại 25 km, các nhà nghiên cứu tại Trung tâm nghiên cứu nông lâm Jibacoa được giao nhiệm vụ đào tạo và hướng dẫn kỹ thuật cho nông dân để cải thiện sản lượng.
Ciro Sanchez, giám đốc trung tâm, đặt mục tiêu giúp nông dân Cuba sản xuất 30.000 tấn cà phê vào năm 2030. Để đạt được mục tiêu này, Cuba cần cải tạo một số đồn điền tại những khu vực bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu bằng cách trồng nhiều giống cà phê có sức chống chịu tốt hơn. Ông cũng muốn ưu tiên phát triển cà phê arabica chất lượng cao ở vùng núi.
Chaviano lạc quan rằng một ngày nào đó, cà phê của ông sẽ là một trong những thương hiệu đặc sản nổi tiếng được xuất khẩu từ Cuba.
“Chúng tôi làm được. Chúng tôi chỉ cần chăm chỉ”, ông nói.
