Trung Quốc nuôi tham vọng tự trồng sầu riêng trên đảo Hải Nam nhằm cạnh tranh với các nước Đông Nam Á, dù gặp nhiều khó khăn về thổ nhưỡng.
Hai tháng một lần, chuyên gia sầu riêng người Malaysia Lim Chin Khee lại bay tới đảo Hải Nam, Trung Quốc để giúp nông dân ở đây phát triển loại cây đặc sản này tại đồn điền rộng hơn 404 ha. Lim, người sáng lập Học viện Sầu riêng gần Kuala Lumpur, đưa ra nhiều lời khuyên cho nông dân Hải Nam, trong đó có những hướng dẫn về tối ưu nguồn nước và phân bón.
Trung Quốc bắt đầu tham vọng phát triển hoạt động trồng cây ăn quả nhiệt đới trên khoảng 206.000 ha đất ở đảo Hải Nam vào những năm 1950, trong đó sầu riêng được kỳ vọng là cây chủ lực. Năm 2020, sầu riêng trên đảo bắt đầu phát triển mạnh nhờ công nghệ thúc đẩy chu kỳ tăng trưởng.
Hải Nam đã sẵn sàng thu hoạch sầu riêng đầu tiên trong năm nay, dự kiến đưa khoảng 2.400 tấn sầu riêng tự trồng ra thị trường trong tháng 6. Sầu riêng Hải Nam được kỳ vọng sẽ cạnh tranh với các sản phẩm nhập khẩu từ các nước Đông Nam Á, nguồn xuất khẩu chính mặt hàng sầu riêng tới Trung Quốc.
Việc những chuyên gia sầu riêng như ông Lim đến Hải Nam thể hiện sự tự tin của Malaysia và một số các quốc gia Đông Nam Á khác, rằng trái cây nhiệt đới của Trung Quốc sẽ không thể sớm thay thế hàng nhập khẩu.
Trung Quốc trong năm 2022 nhập khẩu hơn 824.000 tấn sầu riêng tươi, trị giá hơn 4 tỷ USD, gấp hơn 4 lần so với năm 2017. Lượng sầu riêng mà Trung Quốc nhập khẩu từ Thái Lan trị giá khoảng 3,1 tỷ USD.
Trung Quốc đang nỗ lực thúc đẩy ngành nông nghiệp trong nước phát triển các loại nông sản nhiệt đới. Tại Thượng Hải, các loại trái cây như vải thiều, xoài, đu đủ, thanh long Trung Quốc có giá rẻ hơn và bán chạy hơn sản phẩm nhập khẩu từ Đông Nam Á.
Nhưng với sầu riêng, Lim cho rằng sản phẩm từ đảo Hải Nam sẽ khó tăng trưởng nhanh chóng, do nông dân ở đây phải thuê đất và các cơn bão thường xuyên quét qua hòn đảo, tàn phá mùa màng. Bởi vậy, ông tin rằng sầu riêng Trung Quốc là sự bổ sung hơn là cạnh tranh với sản phẩm từ Malaysia.
Sam Sin, giám đốc phát triển S&F Produce Group, trụ sở tại Hong Kong, cũng nhận định sầu riêng trồng tại khu vực khí hậu cận nhiệt đới như đảo Hải Nam không thể sánh được về chất lượng với sầu riêng Thái Lan, vốn đã rất nổi tiếng ở Trung Quốc đại lục. S&F Produce Group sở hữu nhiều đồn điền sầu riêng ở Thái.
“Tôi nghĩ điều này còn liên quan đến quan niệm về nguồn gốc xuất xứ của sầu riêng của người Trung Quốc“, ông Sam nói. Nhiều người Trung Quốc coi Thái Lan là thiên đường nghỉ dưỡng và sầu riêng gắn liền với quốc gia này.
“Chúng tôi ghi nhận mức độ tăng trưởng nhanh chóng ở thị trường Trung Quốc“, ông Sam cho biết, thêm rằng quy mô kinh doanh sầu riêng của công ty ở thị trường này đã tăng trưởng hai con số trong 9 năm qua.
Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) cũng mang đến cho Đông Nam Á lợi thế, khi thuế trái cây từ khu vực này xuất khẩu đến Trung Quốc được cắt giảm.
RCEP đã giúp xoài, dừa và sầu riêng Philippines tiếp cận thị trường Trung Quốc, nơi những trái cây tương tự “khá khan hiếm“, Aaron Rabena, chuyên gia nghiên cứu tại Tổ chức Con đường Tiến bộ Châu Á – Thái Bình Dương (APPFI) ở Manila, cho biết.
“Sản lượng trái cây nhiệt đới từ Hải Nam không ổn định và không thể đáp ứng được nhu cầu từ thị trường đại lục“, ông Rabena nói, thêm rằng Trung Quốc vẫn phải tiếp tục nhập sầu riêng và quả roi.
Nhưng về dài hạn, giới chuyên gia cảnh báo sự tự tin của các “cường quốc sầu riêng” ở Đông Nam Á có thể lung lay khi Trung Quốc kết hợp giữa tham vọng tự chủ sầu riêng của mình với công nghệ tự động hóa và tiết kiệm chi phí giúp hạ giá thành.
Đảo Hải Nam có diện tích 32.900 km2, giúp các khu vực trồng sầu riêng trên đảo có quy mô rất lớn. Chuyên gia Lim cho biết quy mô này tạo lợi thế đáng kể so với các đồn điền sầu riêng nhỏ hơn ở Malaysia trong bất kỳ cuộc đua dài hạn nào.
Các chuyên gia cũng cho rằng sầu riêng Hải Nam có khả năng thay thế hàng nhập khẩu khi kỹ thuật trồng trọt của nông dân ở đây được cải thiện.
“Các trang trại trên đảo đã áp dụng loạt công nghệ tự động hóa để kiểm soát chi phí. Đây có thể là bài học cho Malaysia“, ông Lim nói, cho biết thêm nông dân Hải Nam “rất háo hức” tìm hiểu về dinh dưỡng, kỹ thuật cắt tỉa cây và nâng cao chất lượng trái.
Du Baizhong, tổng giám đốc công ty nông nghiệp Youqi ở Hải Nam, cho biết đã cử nhân viên đến Đông Nam Á để nghiên cứu, đồng thời làm việc cùng Học viện Khoa học Nông nghiệp Nhiệt đới Trung Quốc để rút ngắn chu kỳ tăng trưởng của cây sầu riêng từ 10 năm xuống ba năm.
Giám đốc Du thêm rằng Youqi đã tìm ra cách tự động hóa hệ thống tưới, quản lý phân bón và theo dõi thời tiết. Công ty dự kiến sản xuất 50 tấn sầu riêng trong năm nay.
Dù ông Du thừa nhận quy trình trồng sầu riêng ở Hải Nam đòi hỏi “nhiều công sức và biện pháp can thiệp thủ công” hơn so với ở Đông Nam Á, loại đặc sản này cùng nhiều hoa quả nhiệt đới khác một ngày nào đó có thể được Trung Quốc xuất khẩu, thậm chí là tới Đông Nam Á, các nhà phân tích nhận định.
Xem thêm:
