Đến thời điểm này, người dân các tỉnh Tây Nguyên đã thu hoạch gần hết vụ tiêu 2009 – 2010. Cũng giống như người trồng cà phê, người trồng tiêu tại các tỉnh Đăk Lăk, Đăk Nông năm nay cũng rất thất vọng trước năng suất đạt thấp.
Ông Nguyễn Bi, thôn Chi C2, xã Dlie Yang, huyện Ea H’leo, tỉnh Đăk Lăk nhà có 500 trụ tiêu trên diện tích 0,4ha. Đến cuối tháng 3, gia đình ông đã thu hoạch xong toàn bộ số tiêu này, sản lượng tiêu năm nay ông Bi thu hoạch được chỉ đạt 2,5 tạ hạt, so với năm trước sản lượng tiêu vụ này giảm mất một nửa, còn so với vài năm trước thì giảm tới ¾ sản lượng (những năm trước đạt 1 tấn hồ tiêu).
Như vậy với giá tiêu hiện nay trên 40.000 đồng/kg, sau khi trừ hết chi phí thì vụ tiêu này nhà ông Bi coi như hòa vốn. Ông Bi than thở: Không hiểu sao cũng chăm bón như các năm trước, cũng lượng phân như vậy mà sản lượng tiêu hàng năm cứ giảm… dần đều. Không riêng gì tiêu nhà ông Bi giảm năng suất, mà toàn bộ diện tích tiêu của người dân nơi đây cũng nằm trong tình trạng này. Dạo quanh những vùng trồng tiêu trọng điểm của huyện như xã Ea H’leo, Ea Wy… chúng tôi nhận thấy những trụ tiêu xơ xác, nhiều vườn chỉ còn mỗi trụ không do tiêu đã bị chết. Anh Nguyễn Anh Khuấn, cán bộ phòng NN – PTNT huyện Ea H’leo cho biết: Huyện chúng tôi là vùng trọng điểm trồng tiêu của tỉnh Đăk Lăk với diện tích lên tới 1.554ha trong tổng số gần 5.000ha hồ tiêu toàn tỉnh.
Đến thời điểm này, vụ thu hoạch tiêu đã cơ bản kết thúc, mặc dù chưa có số liệu cụ thể nhưng năng suất chỉ ước đạt khoảng 1,8 – 1,9 tấn/ha, giảm 5 tạ/ha so với vụ tiêu trước. Còn tại huyện Krông Buk, năng suất tiêu còn thảm hơn, ông Hoàng Văn Minh, phó Phòng NN – PTNT huyện cho hay toàn huyện có 107ha tiêu, đến giờ người dân đã cơ bản thu hoạch xong, tuy nhiên chưa năm nào năng suất tiêu lại thấp như năm nay, chỉ đạt khoảng 1,2 tấn/ha. Giảm 7 tạ/ha. Với năng suất này thì người dân chắc chắn không có lời. Hiện nay, tỉnh Đăk Lăk có khoảng 4.500ha tiêu đang cho thu hoạch, phần lớn diện tích tiêu của Đăk Lăk được trồng từ giống tiêu sẻ và tiêu Vĩnh Linh, đây là những giống tiêu cho năng suất cao. Thế mà năng suất hồ tiêu toàn tỉnh năm nay bình quân chỉ đạt 1,5 – 1,7 tấn/ha, giảm 2 – 3 tạ/ha.
Người trồng tiêu tại các tỉnh Tây Nguyên còn kém vui bởi giá tiêu hiện nay chỉ đạt 45.000 đồng/kg (đạt tiêu chuẩn xuất khẩu). Mặc dù giá tiêu này khá cao so với cùng kỳ năm trước nhưng đã giảm khá nhiều so với mức giá hồ tiêu cuối năm 2009.“Ngó” qua tỉnh Đăk Nông, địa phương có diện tích tiêu lớn thứ hai các tỉnh Tây Nguyên với diện tích lên tới 7.000ha (sau tỉnh Gia Lai), đến thời điểm này người dân cũng đã cơ bản thu hoạch xong vụ tiêu. Mặc dù năng suất tiêu của Đăk Nông “sáng sủa” hơn tỉnh Đăk Lăk nhưng cũng không nằm ngoài tình trạng giảm năng suất. Ông Nguyễn Đức Luyện, Giám đốc Sở NN – PTNT Đăk Nông cho hay: Năm nay năng suất tiêu bình quân của tỉnh chỉ đạt khoảng 1,8 – 1,9 tấn/ha, sản lượng chỉ đạt khoảng 13.000 tấn. So với năm trước thì năng suất giảm khoảng 2 – 3 tạ/ha. Như vậy vụ tiêu này chỉ tính riêng sản lượng, người dân đã mất đứt khoảng 50 tỷ đồng.
Nguyên nhân hồ tiêu của các tỉnh Tây Nguyên giảm năng suất là do chịu ảnh hưởng của 2 cơn bão liên tiếp số 9 và 11 trong năm 2009. Theo anh Nguyễn Anh Khuấn, Phòng NN – PTNT huyện Ea H’leo bên cạnh chịu ảnh hưởng của cơn bão thì tình hình sâu bệnh trên cây tiêu vẫn chưa có biện pháp chữa trị dứt điểm, đặc biệt là bệnh nấm phytopthora, loại bệnh này lây lan rất nhanh khiến tiêu chết hàng loạt cũng đã làm cho năng suất hồ tiêu ngày một giảm. Mặt khác trong năm 2009 khi thời điểm tiêu ra hoa đã bị một số loại sâu bệnh cắn phá… Tuy nhiên điều quan trọng nhất là người dân trồng tiêu chưa phát triển theo hướng bền vững. Theo anh Khuấn chỉ vì muốn tiêu nhanh cho thu hoạch và cho năng suất cao nên người dân đã bỏ qua khuyến cáo của các nhà khoa học, bón rất nhiều phân hóa học. Bón phân hóa học có lợi trước mắt là khiến vườn tiêu năng suất cao, nhưng về lâu dài rất có hại cho cây hồ tiêu vì bỗ rễ của tiêu rất cạn phá vỡ cấu trúc của đất, sâu bệnh phát triển và hại hơn cả là làm cây tiêu kiệt sức dẫn đến giảm năng suất.
