Cái tình của cà phê Hà Nội không phải sự nổi tiếng của tên quán, tên người. Cà phê Hà Nội bình dị hơn, và cũng xao xuyến hơn những huyền thoại mà người ta vẫn có thể gọi tên.
Đã rất nhiều người ngợi ca, đã rất nhiều cảm nhận, cũng đã nhiều xốn xang hoài niệm về cà phê Hà Nội. Những Nhân, những Lâm, những
Giảng, những Năng… những tên quán tên người quen thuộc với bạn đọc, thậm chí còn chưa từng một lần ngồi Hà Nội mà cà phê. Nhưng, đó chưa hẳn đã là điều đặc biệt hàng đầu của cà phê Hà Nội!
Trong vòng 30 năm qua, Hà Nội đã đổi thay rất nhiều, từ hạ tầng đô thị, đến xu hướng tiêu dùng và đời sống thị dân. Cà phê Hà Nội cũng thế. Người ta đã thấy được nhiều hơn những góc phố Highland, những Trung Nguyên biệt thự được chuẩn hoá từ bàn ghế, ly tách đến hương vị cà phê. Nhiều tên tuổi của cà phê Hà Nội xưa cũng đã dần chuyển màu. Cà phê Nhân đã bán cả fastfood, cà phê Giảng độ lại ngoại thất đậm phong cách Italy… Người Hà Nội vốn nhiều hoài niệm, tưởng như sự đổi màu, bỏ đi bản sắc của những tên tuổi lừng danh cà phê Hà Nội sẽ làm cho nhiều người tiếc nuối, thế mà không. Thế mới hay những ấn tượng cà phê Hà Nội xưa kia vốn dĩ bị hiểu lầm.
Cái tình của cà phê Hà Nội không phải sự nổi tiếng của tên quán, tên người
Trước cửa ga Hà Nội, phía đường Trần Quý Cáp, có một quán cà phê chỉ đông vào ban đêm. Cái quán tối tăm, cũng khá ồn ào, có dạo đêm nào cũng chiếu video phim chưởng, xem chừng chẳng có gì đặc biệt nhưng lại là điểm đến không thể bỏ qua của một doanh nhân TP.HCM mỗi lần ra Hà Nội. Anh thường ngồi góc quán, bên ô cửa rộng mà sương đêm có thể ùa vào mỗi khi trời nổi gió. Năm 17 tuổi, anh đã từng ngồi đây.
Đêm cuối năm, cái năm cuối cùng của thời kỳ bao cấp, anh đợi tàu đi Nam. Ngày ấy, lên tàu đi Nam tưởng như là biền biệt, nhất là khi bạn đã cắt đi rồi cái hộ khẩu Hà Nội. Chờ chuyến tàu đêm, hai bàn tay giữ ly cà phê bốc khói với sương khuya và anh đã bật khóc. Lúc đó anh chợt nhận ra rằng mình yêu Hà Nội hơn là vẫn nghĩ. Vì sao? Anh không thể giải thích, chỉ khẽ nhấp một ngụm nhỏ cà phê, nheo mắt nhìn sâu vào trong quán. Bức tường cũ, những bức tranh cũ, chân dung một thiếu nữ u buồn với khuôn mặt thanh tú xanh xao. Quầy bar nhỏ, khuất sau những lọ, chai, bình vại… là gương mặt xanh xao thanh tú của một thiếu phụ. Nàng lặng lẽ như một cái bóng, đôi khi lướt qua khi mang đồ uống cho vị khách nào đó. Khách thì đủ loại. Có những người bồn chồn ngồi rít thuốc một mình, có đôi tình nhân bịn rịn tìm bàn tay nhau dưới gầm bàn, lại có kẻ điềm nhiên ngồi ngắm sự vội vã của nhân gian… Tất cả đều im lặng trong ánh đèn đường mờ tối hắt qua những tán bàng, sự im lặng lạ thường đến mức âm thanh loảng xoảng của những pha đâm chém trên ti vi cũng chỉ thành sự ồn ào vô vọng. Một lát cắt của cà phê Hà Nội, nơi người ta có thể theo đuổi những ý nghĩ riêng tư trong không gian hỗn độn.
Ngã tư Phan Chu Trinh – Trần Hưng Đạo có một cội sưa già thường nở hoa trắng xoá mỗi tháng hai âm. Đó cũng là thời điểm khó tìm cho mình chỗ ngồi ở một hàng cà phê gần đó. Quán cà phê không hề đặc biệt. Dăm bộ ghế mây rẻ tiền, mấy bức tranh chép, bà chủ trung niên, khách không sành điệu. Thường ngày, quán là nơi buôn chuyện của đám nhân viên vài văn phòng gần đấy. Còn khi hoa sưa nở, người ta thường gặp những vị khách vừa lạ vừa quen. Có người đàn ông tóc bạc thỉnh thoảng đến một mình, có đôi tình nhân kẻ trước người sau… họ đến, ngồi vào chỗ mà không gọi đồ. Bà chủ chỉ gật đầu bưng ra cà phê đen không đường cho người đàn ông, cà phê nâu cho người phụ nữ. Khách nhìn ra đường, bà chủ nhìn ra đường, phố mưa phùn tả tơi hoa trắng.
Tôi là khách quen gian quán đó, không phải dân văn phòng buôn chuyện, cũng không phải những khách tháng hai. Có những buổi chiều vô vị nhất bàn chân không định mà rẽ đến quán quen, nhiều buổi chiều như thế mà thuộc cả nhịp chuyển sắc màu của những cây sưa, cây cơm nguội trước cửa, và nữa, thuộc cả cảm giác bình yên mỗi lúc bước chân về với cảm giác có ánh mắt tiễn đưa đầy sự thấu hiểu của một người thân quen mà chưa hề trò chuyện. Cà phê ngon, đôi khi chỉ là cái cớ cho người ta tìm thấy tâm hồn mình đang đâu đó ngoài kia.
Khá lâu rồi, vô tình tôi nhận ra cái “chất” của cà phê Hà Nội không phải những điều mà người ta hằng nghĩ khi xem một bộ phim hình như khá nổi tiếng của đạo diễn Việt kiều Trần Anh Hùng. Không nhớ tên phim, cũng chẳng nhớ nội dung, chỉ duy nhất một chi tiết khó quên là nhân vật nữ của phim ngồi trong quán cà phê của mình ngày này qua ngày khác nhìn vào những góc tường, ở đó, cô luôn thấy hiện ra những vẻ mặt quen thuộc, vẻ mặt của những vị khách dường như đã in sâu vào không gian cà phê của họ. Có thể đạo diễn Trần Anh Hùng không vui vì người xem chẳng thể nhớ tên phim của anh. Song, anh đã vô tình bắt được thần thái của cà phê Hà Nội trong một cảnh quay thật độc đáo. Có lẽ cũng chẳng phải vô tình. Nữ diễn viên chính trong bộ phim đó là nghệ sĩ Như Quỳnh, khi đó chị cũng là một bà chủ quán cà phê ở phố cổ. Cà phê Quỳnh.
Nghệ sĩ mở hàng cà phê thì có nhiều. Thường là quán sang, thường gắn với nghề nghiệp của chủ quán, và khách thường cũng là công chúng hâm mộ. Cà phê Quỳnh thì khác! Quán giản dị, thậm chí xoàng xĩnh, treo rất nhiều ảnh của chồng chị, cũng là người nổi tiếng nhưng khách uống cà phê chẳng mấy khi để ý. Quán Quỳnh có gì hay? Chẳng có gì! Nhạc không, đồ uống đặc sắc không, chỉ cà phê và mấy thứ lặt vặt… nhưng thích. Thích vì có một cảm giác rất Hà Nội. Trầm tĩnh, yên bình, nhịp đời chầm chậm trôi qua trên gương mặt lặng lẽ của những khách quen thôi.
Cà phê Quỳnh giờ đã đóng cửa. Ngôi nhà hình như đã được sử dụng để kinh doanh mặt hàng khác, doanh thu tốt hơn. Điều đó không có gì ngạc nhiên. Những ngôi nhà mặt phố như vậy ở Hà Nội đều đáng cả núi tiền. Cho thuê mỗi tháng cũng có thu nhập gấp chục lần mở quán cà phê. Nếu có, thì người ta ngạc nhiên vì sao những ngôi nhà như vậy lại chỉ để mở quán cà phê mà lượng khách chỉ chừng chục người. Thế mà Hà Nội có nhiều quán như vậy. Ở đường Tràng Thi, quán thậm chí nhỏ hơn khi chỉ có thể kê đủ 3 đôi ghế. Trong khi đó, dù cà phê rất đậm mà giá thì không thể rẻ hơn. Đầu phố Thợ Nhuộm cũng có một quán như vậy, và bà chủ thậm chí còn thuộc hết tên tuổi, tính tình tất cả mọi khách hàng, chủ yếu đến từ mấy cơ quan Nhà nước quanh đó.
Những quán giống nhau, nhỏ, tuềnh toàng mà ấm cúng, chủ yếu khách quen. Cà phê cũng giống nhau, rất đậm, rang xay không phụ gia. Và bà chủ cũng giống nhau, những khuôn mặt phúc hậu mềm mại của người Hà Nội xưa, những người đàn bà lặng lẽ có ánh mắt thay lời. Họ bán cà phê không phải để mưu sinh, chỉ để sáng ra mở cửa, mua một mớ hoa tươi xe đạp ngoại ô để thể hiện sự khéo léo của mình rồi chìm vào suy tưởng của riêng họ trong không gian thân thuộc đều đặn mà dường như không bao giờ nhàm chán. Phải chăng, đó chính là phong vị đặc trưng của cà phê Hà Thành? Là không gian của những người mặc kệ sự biến thiên để giữ lấy những cảm giác xưa cũ của một Hà Nội chầm chậm, man mác, vô ưu…
Hà Nội gần đây có một thương hiệu cà phê chừng mới nổi. Vợ chồng chủ quán còn khá trẻ nhưng lại chọn một cái tên đầy hoài niệm “Tonkin”. Họ trẻ, kinh doanh kiểu hiện đại, làm thương hiệu từ những chi tiết nhỏ nhất và nhanh chóng phát triển một chuỗi cửa hàng ở những khu phố nhiều văn phòng.
Những quán giống nhau, nhỏ, tuềnh toàng mà ấm cúng, chủ yếu khách quen. Cà phê cũng giống nhau, rất đậm, rang xay không phụ gia. Và bà chủ cũng giống nhau, những khuôn mặt phúc hậu, mềm mại của người Hà Nội xưa, những người đàn bà lặng lẽ có ánh mắt thay lời.Quán nào cũng đông, ngồi tràn cả vỉa hè, thế là thành công. Bọn trẻ chịu chơi, đám nghệ sĩ ồn ào, dân kinh doanh trẻ thích đến đó. Cà phê khá ngon, hương vị khó lẫn, giá cả phải chăng, tiện nghi mà thoải mái, phố lớn vỉa hè to… Tưởng như đó là phong cách mà chủ quán mong muốn. Thế nhưng, nơi ẩn náu cuối cùng của ông chủ quán lại là một gian quán nhỏ, trong ngõ nhỏ Hạ Hồi. Quán rất nhỏ, bàn ghế cọc cạch, sô pha cũ để cạnh ghế sa lông gỗ lát tay cong thời bao cấp, quạt đồng mirelli treo trên tường bồi giấy, một chỗ để chơi chứ chẳng phải kinh doanh. Đến đó, chợt nhận ra tên quán “Tonkin” – Bắc Kỳ thực dân phải chăng chỉ là một hoài niệm?
Theo VOVnews
