Tổng diện tích cà phê của cả nước hiện vào khoảng 600.000 ha (diện tích cà phê cho thu hoạch là trên 500.000 ha), chủ yếu tập trung tại các tỉnh Tây Nguyên, hiện Đăk Lăk đứng đầu cả nước về diện tích cà phê với 200.000 ha, Lâm Đồng đứng thứ hai với 151.000 ha.
Theo thống kê, hiện có tới 25 – 30 % diện tích cà phê già cỗi cho năng suất thấp, cần phải trồng tái canh.
Việc tái canh không hề đơn giản khi nguồn lực có hạn, kỹ thuật, cây giống và đặc biệt là vấn đề thiếu vốn nên diện tích tái canh hàng năm không nhiều.
Tuy nhiên, trong thời gian tới, kinh phí cho việc tái canh không còn là rào cản nữa. Ngân hàng Nhà nước đã cam kết với Ban Chỉ đạo Tây Nguyên dành một gói tín dụng cho chương trình này.
Cụ thể, Ngân hàng Nhà nước đã lựa chọn Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank) là đơn vị chủ lực triển khai gói tín dụng cho vay tái canh cây cà phê từ 8.000 – 10.000 tỷ đồng, thực hiện từ nay đến năm 2016.
Bài 1: Thay vườn càphê già cỗi để hồi sinh một vùng đất
Tái canh cà phê là chủ trương lớn của Chính phủ nhằm cải tạo lại vùng đất trồng cà phê lâu đời cằn cỗi của các tỉnh Tây Nguyên để nâng cao năng suất, chất lượng cà phê xuất khẩu từ đó cải thiện đời sống bà con.
Tái canh là việc làm cấp thiết
Theo Viện Khoa học Kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên, trong những năm qua ngành cà phê Việt Nam đã có những bước phát triển rất nhanh về diện tích, năng suất và sản lượng. Năm 1980, cả nước chỉ có 22,5 ngàn ha, năng suất bình quân 0,78 tấn/ha với sản lượng 8,4 ngàn tấn, nhưng đến nay cả nước đã có gần 600 ngàn với năng suất bình quân 2 tấn/ha.
Sự phát triển nhanh về diện tích, năng suất, sản lượng đã đem lại lợi ích to lớn cho sự phát triển kinh tế-xã hội của khu vực Tây Nguyên và người trồng cà phê.
Tuy nhiên, thực tế phát triển cây cà phê ở Việt Nam trong thời gian qua đặt ra nhiều vấn đề bức xúc cần giải quyết nhằm bảo đảm cho sự phát triển bền vững của cây cà phê và nâng cao thu nhập cho người trồng cà phê.
Đó là, sự phát triển diện tích cà phê không theo quy hoạch và không kiểm soát được dẫn đến sự suy giảm nguồn nước, gia tăng nạn phá rừng tác động xấu đến môi trường và đe dọa chính sự phát triển bền vững của cây cà phê.
Bên cạnh đó, diện tích cà phê già cỗi, những vườn cây có độ tuổi trên 20 năm, sinh trưởng kém, năng suất thấp (dưới 1,5 tấn/ha) và không có khả năng cưa đốn phục hồi hay ghép cải tạo, chiếm tỷ lệ cao.
Nếu không có kế hoạch và tổ chức thực hiện tốt chương trình tái canh, đến năm 2020 phần lớn diện tích cà phê Việt Nam sẽ bước sang giai đoạn giã cỗi.
Theo TS Lê Ngọc Báu, Viện trưởng Viện Khoa học Kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên, đời sống cây cà phê có thể kéo dài hàng trăm năm, nhưng giai đoạn sung sức nhất chỉ từ năm thứ 5 đến năm thứ 15.
Trên 25 năm cây cà phê sẽ già cỗi, năng suất thấp, sức đề kháng thấp, sâu bệnh sẽ phát triển. Tuổi thọ cây cà phê ở ta thấp hơn thế giới vì được đầu tư thâm canh, tăng năng suất cao quá.
Ðặc biệt, khi giá cà phê lên cao, để đạt năng suất tối đa, người sản xuất sử dụng phân hóa học, nước tưới và thuốc bảo vệ thực vật cao hơn mức khuyến cáo, trong khi ít bón hoặc không bón phân hữu cơ, tiết giảm hoặc loại bỏ cây che bóng để tăng mật độ cà phê.
Hậu quả của tình trạng thâm canh quá mức đó đã làm cho vườn cà phê nhanh xuống cấp, sâu bệnh gia tăng, chi phí và giá thành tăng cao, mức độ rủi ro cũng lớn khi mất mùa hoặc giá thành hạ, nguồn nước tưới và đất trồng nhanh chóng thoái hóa.
Vì vậy, diện tích cà phê già cỗi đang là mối đe dọa đến sự ổn định của ngành cà phê Việt Nam, chính vì vậy việc tái canh vườn cà phê đang trở nên cấp thiết.
Cái khó vẫn “bó” tái canh
Chương trình tái canh cà phê đã được Bộ Nông nghiệp và PTNT và các bộ ngành đốc thúc triển khai nhưng để làm “trẻ hóa” lại vùng đất cà phê này cần một lượng tín dụng không nhỏ bơm vào.
Ông Nguyễn Văn Thạnh ở H.Krông Păk (Đăk Lăk) cho biết, gia đình ông có 2 ha cà phê gần 30 năm tuổi, năng suất chỉ còn khoảng 1,2 tấn/ha, muốn phá bỏ để trồng lại cà phê nhưng tính ra mất 5-6 năm mới cho thu nhập.
“Nếu không cải tạo đất thì nguy cơ sâu bệnh rất cao, còn cải tạo thì mất hai đến ba năm mới có thể trồng lại cà phê. Hơn nữa, để tái canh, chi phí mỗi ha mất hàng trăm triệu đồng nên gia đình tôi thấy chưa kham nổi,” ông Thạnh thổ lộ.
Khá nhiều hộ trồng cà phê trong vùng cũng chần chừ như ông Thạnh trước viễn cảnh tốn kém nhưng lại mất nguồn thu nhập trong mấy năm liền, buộc phải “gắn bó” với vườn cà phê già cỗi.
Theo Tiến sĩ Lê Ngọc Báu việc tái canh cà phê gặp khó, chủ yếu là vì việc này cần ít nhất 2 năm cải tạo đất và 3 năm kiến thiết cơ bản. Trong khi đó, nông dân không muốn chờ đợi, vì như vậy bà con bị cắt đứt thu nhập trong thời gian quá dài. Nông dân nóng vội dẫn đến kết quả thất bại 88 %.
Ông Nguyễn Văn Sơn, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Lâm Đồng cũng cho rằng, nếu không trồng luân canh mà để cho đất nghỉ từ 2-3 năm thì cuộc sống của người dân sẽ rất khó khăn, còn nếu trồng lại ngay thì tỷ lệ cây sống chỉ đạt khoảng 70 – 80 %, nhưng đến năm thứ ba còn 40 % và đến năm thứ tư, thứ năm thì chỉ còn lại 20 % số cây sống sót.
Thậm chí, nhiều cây trong số này sau đó lại tiếp tục nhiễm bệnh từ các mầm bệnh của vườn cà phê trước còn lại trong đất chưa được xử lý hết nên lại mau chóng già cỗi, năng suất thấp.
Như vậy, để đảm bảo tái canh cà phê thành công, nông dân cần chờ đợi ít nhất 5 năm, thất thu ít nhất 150 triệu đồng/ha. Cùng với đó, vốn đầu tư cho các khâu cày bừa, cây giống, phân bón, chăm sóc… trong 3 năm/ha cà phê tái canh, có thể lên đến hơn trăm triệu đồng. Vừa bị hụt thu, vừa phải đầu tư thêm là khó khăn lớn, nông dân khó vượt qua.
Bài 2: Vốn cho tái canh cà phê đã sẵn sàng đợi xuất…
Mình thấy vườn nhà mình trồng lại cafe vẫn lên bình thường mà đâu có chết đâu hay vài năm nó mới chết nhỉ. Ai có cách nào hay trồng lại ngay mà cafe không ốm yếu chết dần chết mòn thì xin bày bà con với, chứ đợi tái canh cây cafe coi bộ lâu quá, với lại nguồn vốn kia liệu có đến lượt mình hay không…
Nhà mình tính tái canh hai ha cà phê già mà không biết đi vay tiền ở đâu . Mình nghe nói ngân hàng agribank cho mượn mà cách thức như thế nào bác nào biết cho mình thông tin với .
Mình thấy ghép cafe để tái canh không hiệu quả cho lắm, vườn nhà mình cũng ghép để tái canh nhưng được 1,2 năm kinh doanh gốc cây bắt đầu bị mối tấn công hư hết, năng suất cũng không được cao, gốc nào ngon lành thì để lại nhưng chưa biết tương lai ra sao. Phần lớn gốc bị mối tấn công mình đạp đổ hết, đạp đổ rất dễ do nó đã bị mối ăn gần hết, chăm vặt chồi gốc đã bị đạp đổ, sang mùa mưa năm sau là mối ăn không còn gì, lúc đó mình đào hố trồng mới thôi, không tốn công nhổ cả cây. Theo mình nghĩ bà con nên tái canh lại một phần vườn cafe, mỗi năm tái canh một phần thì mình vẫn có thu mà không sợ bị mất.
Tôi thấy chính sách hỗ trợ tái canh , nói thì hay chứ lúc hỏi cán bộ ngân hàng về vốn tái canh được trả lời như vầy nè: ngân sách chưa có v.v… Nói chung thủ tục phức tạp , người nông dân khó tiếp cận được. Tôi chỉ nói vài ý chứ nói hết ra thật khó nói , mong thông cảm. Thân chào
Bác nói đúng, mấy a cán bộ ngân hàng đâu có làm cafê khổ sở như dân mình đâu. Đi vay mấy ảnh mà ko “lại quả” cho mấy ảnh thì còn lâu bác ah!
Bác này nói dỡ tệ. Em phải tìm cách thu hồi vốn đầu tư chứ. Không lẽ tự nhiên mà em được vào đây làm?
Tái canh làm gì nữa, chuyển đổi cây trồng khác thôi bạn ạ chứ cà phê có đem lại hiệu quả lắm đâu. Nhà tôi trồng khắp vườn bơ, mít, sầu riêng, măng cụt rồi.
Diện tích cà phê tăng chóng mặt,nếu ko già cỗi hoặc sâu bệnh thì cung vượt cầu vài năm nữa có mà đổ biển.đây cũng là tự sinh tự diệt,diện tích sản lượng nhiều thì giá giảm,già cỗi sản lượng ít vài năm giá lại tăng.
Đừng say nữa. Do ham mà say. Thấy có lợi nhuận cao nhất thời, nên ham, ham nên trồng nhiều quá. Nhiều nên ế ra củi. Đất Tây Nguyên có thể trồng nhiều loại cây đem lại lợi nhuận cao nhưng trồng rất ít. Có vẻ trồng các loại cây khác như: dong riềng (củ chuối), khoai lang, khoai từ đến các loại cây dược liệu… không sang và không oai như trồng: tiêu, điều, cà phê thì phải. Khoai lang, khoai từ bán được (8-10.000đ/kg) chi phí chỉ hết (2-3000đ/kg), cà phê (quả tươi) bán được (7-9.000đ/kg), chi phí (5-7.000đ/kg), khoai lang có thể trồng được hai vụ/năm. Cái “cây không sang” đem lại lợi nhuận gấp hai ba lần “cái cây sang”, ấy thế mà vẫn không được chú trọng. Chắc là đang say. Nhưng nếu tỉnh lại thì cũng đừng “nhà-nhà” trồng khoai lang”. Nếu thấy người ta trồng khoai nhiều thì mình trồng cây đót, không phải bón phân, tưới nước… mà bán được (5-6.000đ/kg đấy). An toàn hơn cả là trồng nhiều loại cây.
Tái canh cây caphe các bạn dùng Biogel đổ gốc khoảng 5 – 6 kg/ha đổ cách nhau khoảng 30 ngày. Sau khi đổ 2 lần như vậy sẽ thấy sự phát triển rõ rệt.
Theo thông tin mình biết được thì chủ truơng của nhà nước tái canh cây caphe là có và đúng sự thật.
Nhà nước vào khoảng 5-6 tháng cuối năm 2013 đã có quyết định chi 27.000 tỷ đồng VND cho vùng tây nguyên để tái canh cây caphe, mục đích là để giữ thuơng hiệu cà phê VN (đang trong thời kỳ giảm giá bà con làm cây caphe bị lỗ).
Còn về đến địa phuơng như thế nào thì bó tay.
Nhưng tiền thì đã rót về rồi không biết nằm ở ngân hàng nào.
Tình hình sãn lượng cà phê ngày một tăng thế này thì tái canh cà phê làm gì?
Tôi muốn thay toàn bộ vườn cà phê già cỗi đã bị tuyến trùng tàn phá nặng nề. Xin hỏi có cách làm nào không cần thiết phải mất thời gian luân canh theo khuyến cáo của nhà khoa học, tái canh ngay sau nhổ gốc mà hiệu quả lâu dài vẫn cao? (chấp nhận đầu tư xử lý đất, xử lý tuyến trùng cho cà phê con từ năm đầu trở đi)
Trồng cà phê làm gì nữa bác , có nhiều cây khác nhẹ nhàng và không hay bị lỗ như cây cà phê mà. Thân!