Cà phê Tây Nguyên khát nước

Những ngày này, cây cà phê ở các tỉnh Tây Nguyên đang bước vào giai đoạn tưới nước đợt 2. Tuy nhiên, mực nước ở các sông, hồ, giếng… xuống rất thấp, kênh, suối cạn trơ đáy, khiến nhiều diện tích cà phê lâm cảnh khát nước.

Lao đao vì thiếu nước

Mặc dù những ngày qua, nắng nóng không gay gắt nhưng nguồn nước tại các sông, hồ, đập… cũng khan hiếm hơn so với cùng kỳ năm trước, vì vậy người dân đang tất bật tìm đủ mọi phương cách cứu cà phê. Tỉnh Đăk Lăk có 643 công trình thủy lợi lớn nhỏ, trong đó 516 hồ chứa, 81 đập dâng, 45 trạm bơm, 1 hệ thống đê bao, với năng lực tưới hằng năm trên 25.000 ha lúa ĐX, gần 39.000 ha lúa mùa, 45.000 ha cà phê cùng hàng ngàn ha hoa màu các loại, song nguồn nước mới chỉ đáp ứng cho hơn 72% diện tích cây trồng trong tỉnh.

Anh Bùi Văn Nghĩa ở xã Ea Tân, huyện Krông Năng cho biết, sau khi tập trung tưới xong đợt 1 thì hầu hết các đập chứa nước như Yên Khánh, Ea Đinh, Ea Chiên, mực nước đã vơi đi phân nửa. Do mùa khô, các mạch nước ngầm giảm mạnh không kịp bù lại số lượng đã mất nên trong đợt 2 này, nhiều diện tích cà phê không còn đủ nước tưới.

Được biết, mỗi niên vụ người trồng cà phê phải tưới từ 3 – 4 đợt (cách nhau từ 20 – 25 ngày/đợt), nên nỗi lo trước mắt là nếu tình trạng này tiếp diễn thì những đợt tưới sau sẽ thực sự là vấn đề nan giải. Theo tính toán để đào và khoan được một giếng phải đầu tư 30 – 40 triệu đồng, chi phí chạy máy tưới cho 1 ha cà phê trong 1 đợt chi phí khoảng 4 triệu đồng tiền mua dầu. Không những thế, nhiều hộ không đủ điều kiện mua máy bơm nước mà phải đi thuê thì chi phí lại càng lớn hơn nhiều.

Tại tỉnh Đăk Nông, tính đến cuối tháng 12/2012, các địa phương trong tỉnh đã gieo trồng được gần 5.000 ha cây trồng vụ ĐX trên tổng số hơn 10.000 ha theo kế hoạch. Ngoài nhiều diện tích cây trồng ngắn ngày cần nguồn nước tưới từ các công trình thủy lợi, toàn tỉnh còn hàng nghìn ha cây trồng lâu năm như cà phê, hồ tiêu ở các huyện Ðak Mil, Chư Jút, Krông Nô… cũng cần nước.

Những vùng có diện tích cà phê lớn như Đăk Song, Tuy Đức, Đăk Mil, Chư Jút… nhiều hộ nông dân đang tất bật tưới nước chống hạn cho cây cà phê. Ngoài công trình thủy lợi Đak Goun, trên địa bàn huyện Đak Mil còn có rất nhiều hồ chứa, công trình thủy nông khác cũng có khả năng không đáp ứng đủ nước cho cây trồng như công trình Đắk Ken, Vạn Xuân (thị trấn Đăk Mil), Đak Loou (xã Đăk Lao)…

Ông Lê Văn Sáu ở xã Đăk N’Drót (Đăk Mil) lo lắng: “Những năm trước, lượng nước tại công trình thủy lợi Đăk Goun rất dồi dào và cho đến tận cuối mùa khô mới cạn. Vậy mà bây giờ, người dân ở đây mới tưới đợt 2 mà mực nước đã xuống rất thấp. Nếu thời tiết gay gắt thêm nữa thì 2 đợt tưới còn lại không biết lấy nước ở đâu?”.

Theo Phòng NN-PTNT huyện Đak Mil thì tình trạng một số hồ, đập trên địa bàn không tích đủ nguồn nước sẽ khiến cho 221 ha cà phê có nguy cơ thiếu nước vào cuối vụ. Các công trình thủy lợi chỉ đáp ứng tưới khoảng 20.000 ha cà phê, như vậy, còn hơn 56.000 ha cà phê còn lại người dân phải chủ động lấy nước tưới từ giếng khoan, sông, suối…

So với năm 2006, mực nước ngầm trong khu vực đã sụt giảm khoảng 3 – 5 m. Với độ sâu 40 m, giếng khoan của nông dân trước đây có thể cung cấp đủ nước tưới 2 – 3 ha cà phê, nhưng nay lượng nước không đủ tưới 1 ha.

Gian nan chống hạn cho cà phê

Để khắc phục khó khăn về nguồn nước tưới cho cà phê, bảo đảm cây không bị khô héo và rụng quả, các địa phương đã huy động người dân tăng cường bơm nước tại trạm bơm để kịp thời cho nhu cầu tưới của bà con, đồng thời nạo vét kênh, mương và hồ chứa để trữ nước; phân chia, điều tiết lịch bơm để bảo đảm cho các sông, hồ, đập không bị kiệt nước; hướng dẫn nông dân thực hiện các biện pháp giữ ẩm cho cây…

Hiện người trồng cà phê ở các tỉnh Tây Nguyên vẫn có thói quen tưới nhiều lần trong một mùa khô, khối lượng nước cho mỗi lần lên tới 600 – 700 lít/gốc, gây lãng phí lên tới 300 – 400 lít/gốc. Ông Lê Rế, Phó trưởng phòng NN-PTNT huyện Krông Năng (Đăk Lăk) cho biết: Với diện tích của huyện gần 26.000 ha cà phê thì đến nay đã có trên 8.000 ha thiếu nước trầm trọng, việc tưới chủ yếu dựa vào nguồn nước từ các sông, hồ, suối và giếng nhưng nhiều nơi cũng đã cạn kiệt.

Trước thực tế trên, huyện đã chỉ đạo các địa phương vận động người dân tiết kiệm nguồn nước, đồng thời, tập trung đẩy mạnh các biện pháp khắc phục phù hợp với từng địa bàn như đào thêm giếng, nạo vét kênh mương…

Hiện Sở NN-PTNT các tỉnh thường xuyên chỉ đạo các địa phương hướng dẫn, vận động người dân tiết kiệm nguồn nước, tập trung đẩy mạnh các biện pháp khắc phục nhằm hạn chế thấp nhất những thiệt hại do hạn hán gây ra.