Cơn “sốt” hồ tiêu giống tại các tỉnh khu vực Tây Nguyên mới đây vẫn chưa kịp lắng xuống, thì tại các tỉnh Gia Lai, Kon Tum, Đăk Lăk…, người dân lại ồ ạt chuyển qua trồng cây bời lời. Chính việc này đã khiến cho bời lời giống tại đây khan hiếm và bị đẩy giá lên cao gấp nhiều lần so với những năm trước…
Như thành thông lệ, ở Tây Nguyên mùa mưa là thời điểm thích hợp nhất cho việc trồng cây lâm nghiệp, công nghiệp, nhưng khác với mọi năm, năm nay bà con nông dân không chỉ tìm mua hồ tiêu giống về trồng, mà còn đổ xô đi tìm mua cây bời lời đỏ. Bởi đây là loại cây dễ trồng, thích nghi được với nhiều điều kiện khí hậu khác nhau, lại không tốn công chăm sóc như cà phê, hồ tiêu, cao su… Đặc biệt, đây là cây lâm nghiệp đang cho thu nhập cao, được nhiều địa phương tại các huyện Mang Yang, Đăk Đoa, Chư Pưh (Gia Lai); Tu Mơ Rông, Đăk Tô, Ngọc Hồi, Đăk Glei (Kon Tum)… chọn là cây xóa đói giảm nghèo cho đồng bào các dân tộc thiểu số trên địa bàn.
Bởi, nó là cây đa dụng: Lá dùng để làm bột nhang, vỏ ép thành keo, thân bán gỗ… trồng từ 5 – 7 năm là cho thu hoạch lần đầu và sau khoảng 20 năm (sau 3 lần tái sinh) mới phải trồng lại.Thêm vào đó, cây bời lời đang có thị trường tiêu thụ rất rộng mở: Hiện trên thị trường, giá bời lời tăng cao, ổn định với mức giá hơn 20.000 đồng/kg vỏ khô, 1.800 đồng/kg lá khô, khoảng 500.000 đồng/m3 thân gỗ. Một ha bời lời hiện nay cho thu nhập khoảng 150 triệu đồng, giúp người dân nhiều nơi vươn lên thoát khỏi nghèo đói, thậm chí trở thành tỷ phú bời lời. Thấy hiệu quả kinh tế mang lại lớn nên chỉ trong một thời gian ngắn, người dân lại ồ ạt chuyển qua trồng loại cây này, khiến cho bời lời giống tại nhiều địa phương “cháy hàng” và bị đẩy giá lên rất cao.
Qua thị sát của chúng tôi, tại một số cơ sở ươm cây giống trên địa bàn tỉnh Gia Lai, thì hầu hết các cơ sở này đều đã bán hết cây bời lời giống ngay từ đầu mùa mưa với giá từ 700 – 1.500 đồng/cây. Tại cơ sở ươm giống cây tên Đức (Phường Yên Thế, TP.Pleiku), chủ cơ sở này cho biết: Hơn một vạn cây bời lời giống của cơ sở đã được bán hết ngay từ giữa tháng 8. Hầu hết đều được các thương lái đến thu mua với giá từ 700 – 1.200 đồng/cây. Tương tự, tại một số vườn ươm khác như Thơm, Đức… phường Yên Thế, (TP.Pleiku), cũng đều bán hết cây bời lời giống từ đầu tháng 9 vừa qua.
Chỉ tính riêng các huyện Chư Păh, Đăk Đoa, Ia Grai (Gia Lai) hiện đã có hơn 3.000 ha bời lời đỏ đang cho thu hoạch và nhiều địa phương khác trong tỉnh cũng đang có kế hoạch mở rộng diện tích cây bời lời… Tại tỉnh Kon Tum, bà con người dân tộc thiểu số Xê Đăng, Ba Na, Giẻ Triêng… chưa hết phấn khởi vì được các tiểu thương đến tận vườn thu mua cây bời lời thương phẩm với giá cao, thì nay lại phải chạy đôn, chạy đáo tìm mua cây bời lời giống về trồng mới. Hiện nhiều diện tích đất được bà con chủ trương trồng bời lời vẫn còn để trống vì chưa có cây giống.
Ông Trần Văn Thiệu – Chi cục phó, Chi cục Phát triển Lâm nghiệp tỉnh Gia Lai cho biết: “Thời gian gần đây, cây bời lời tại tỉnh Gia Lai đang “sốt”, một cây giống như giá năm nay là 1.500 đồng/cây không có để bán, những năm trước chỉ từ 500 – 1.000 đồng/cây”.
Cũng theo ông Thiệu, nguyên nhân khiến cho cây bời lời đột nhiên “sốt” như hiện nay là do tỉnh chưa có trung tâm cung cấp giống cho bà con nông dân, mà chủ yếu do người dân tự nhân giống và bán ra thị trường với quy mô nhỏ lẻ hộ gia đình. Bên cạnh đó thời gian gần đây, người dân tại nhiều tỉnh Kon Tum, Đăk Lăk, Quảng Trị… rồi nhiều Lâm trường tại nước bạn Lào, Cămpuchia cũng đổ dồn về Tây Nguyên tìm mua giống cây bời lời đỏ mang sang đó để trồng. Do vậy thị trường cây bời lời giống trở nên khan hiếm. Để hạn chế tình trạng “sốt” cây giống như hiện nay, tỉnh Gia Lai đã xây dựng đề án phát triển cây lâm nghiệp nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện được do còn gặp khó khăn về vốn.
“Hiện toàn tỉnh Gia Lai có 103 cơ sở ươm cây giống trong đó số vườn quy mô vừa > 0,5 ha là 7 vườn và chỉ có 7 vườn được cấp phép hoạt động chiếm tỷ lệ 6,8%. Trong tổng số 103 cơ sở ươm cây giống thì đến nay vẫn chưa có cơ sở nào được đầu tư quy mô lớn, phát triển lâu dài theo tiêu chuẩn nghành 04-TCN-52-2002”, ông Trần Văn Thiệu cho biết.
