Năm 2010 trôi qua đã để lại nhiều dấu ấn quan trọng trên thị trường cà phê toàn cầu. Ngành cà phê trong nước cũng đã có năm “con Hổ” thắng lợi nhờ giá cao vào giữa cuối năm cho dù sản lượng thấp hơn năm 2009.
Giá tăng mạnh
5 tháng đầu năm 2010, thị trường cà phê arabica có nhiều biến động nhưng mức độ không lớn, với các yếu tố hỗ trợ cơ bản là đồng đô la Mỹ và thông tin từ Colombia và các nước vùng Trung Mỹ cho biết nguồn cung yếu do thời tiết xấu. Thời gian này, cà phê vật chất thực sự lên ngôi khi giá các loại cà phê sạch chất lượng cao giao tiền mặt đạt tới cộng 80 xu Mỹ/lb so với giá giao kỳ hạn thứ hai tại New York, tăng gần gấp đôi so với hồi tháng 11/2009 (100 xu = 1 đô la, 1 lb = 0,454 kg).
Thị trường cà phê robusta giai đoạn này biến động mạnh hơn khi giá giảm sâu do nhu cầu thấp. Giá cà phê giao sau tại London đã giảm chạm đáy của 3 năm qua ở mức1.201 đô la Mỹ/tấn hôm 15/3. Thế nhưng thị trường đã hồi phục nhanh chóng nhờ thông tin chính phủ Việt Nam sẽ cho mua tạm trữ 200.000 tấn cà phê của nông dân nhằm hỗ trợ họ trong bối cảnh giá trên thị trường sụt giảm và nhằm đẩy giá trên thị trường thế giới lên.
Kể từ trung tuần tháng 6 đến cuối năm, giá cà phê liên tục tăng và nhu cầu hàng thật vẫn ở mức cao. Giá arabica giao kỳ hạn gần đã leo lên mức cao nhất trong vòng 13 năm rưỡi qua ở 2,4175 đô la Mỹ/lb vào ngày 9/11 khi những quan ngại ngày càng tăng về vấn đề nguồn cung ở Colombia và vùng Trung Mỹ. Giá cà phê robusta cũng liên tục tăng kể từ khi có thông tin về kế hoạch mua tạm trữ cà phê của nước ta và vụ thu hoạch phải trì hoãn đến 1 tháng do mưa cuối mùa kéo dài.
Giá cà phê robusta đạt đỉnh của năm 2010 ở mức 2.152 đô la Mỹ/tấn vào ngày 30/12, nhưng giá đóng cửa cao nhất lại là mức 2.098 đô la Mỹ/tấn vào ngày 9/11, đây là các mức cao nhất trong vòng hai năm rưỡi qua. Kết thúc năm 2010, giá cà phê arabica tăng 77% và đứng ở 2,4050 đô la Mỹ/lb, giá cà phê robusta tăng 57% và ở mức 2.097 đô la Mỹ/tấn.
Ở thị trường trong nước, giá cà phê nhân xô và loại 5% xuất khẩu cũng biến động mạnh trong năm qua, theo xu hướng của thị trường London. Giá cà phê xuất khẩu chao đảo trong những tháng đầu năm và rơi xuống đáy của 5 năm qua là 1.160 đô la Mỹ/tấn vào ngày 16/3. Tuy nhiên đã hồi phục sau đó và chạm mức cao nhất của 28 tháng trước đó ở gần 2.000 đô la Mỹ/tấn, FOB, vào những ngày cuối năm.
Giá cà phê nhân xô cũng tăng mạnh và đạt 37,1 triệu đồng/tấn vào cuối năm 2010 – cao nhất trong 30 tháng trở về trước. Tính ra, trong năm 2010, giá cà phê nước ta tăng 56,5% so với năm 2009.
Nguồn cung khan hiếm
Nhu cầu cà phê trên thị trường thế giới không ngừng tăng trong năm qua bởi cà phê ngày càng trở thành đồ uống phổ biến ở khắp các thị trường, đặc biệt là từ những nước sản xuất. Brazil có thể sẽ vượt Mỹ trở thành nước tiêu thụ cà phê số 1 thế giới sau 2 năm nữa.
Cung cà phê trong khi đó ngày càng thắt chặt do ảnh hưởng của thời tiết ở các nước sản xuất hàng đầu. Colombia, quốc gia sản xuất cà phê arabica “dịu sạch” lớn nhất thế giới, đã phải chứng kiến năm thứ 3 liên tiếp cho sản lượng thấp bởi lũ lụt và mưa kéo dài. Sản lượng cà phê Việt Nam, quốc gia sản xuất cà phê robusta lớn nhất thế giới, cũng bị đe doạ bởi biến đổi khí hậu.
Hoạt động thu hoạch ở nước ta niên vụ 2010/11 đã phải trì hoãn 1 tháng do mưa cuối mùa kéo dài. Tình hình cũng xảy ra tương tự nhưng mức độ nghiêm trọng hơn ở Indonesia. Mưa kéo dài và lũ lụt dữ dội làm cho nguồn cà phê robusta chất lượng cao giảm sút nghiêm trọng nên cho dù giá cao nhưng người trồng cà phê nước này vẫn không muốn bán ra.
Ấn Độ cũng đã trải qua một năm không mấy khả quan về sản lượng cà phê trong khi nhu cầu tiêu thụ nội địa cũng gia tăng đáng kể. Duy chỉ có Brazil là có vụ mùa bội thu nhờ chu kỳ cho sản lượng cao ở cây cà phê arabica và của những vùng trồng mới ở phía tây, nhưng những lo lắng về hạn hán trong năm qua cũng gây nhức nhối cho thị trường. Có lẽ năm 2010 là năm mà dự báo của Tổ chức Cà phê Quốc tế (IOC) về sản lượng cà phê của các nước phải điều chỉnh liên tục cho đến khi thu hoạch bởi tác động của môi trường và khí hậu đã ảnh hưởng rất lớn đến mùa màng.
Những vấn đề nóng bỏng về nguồn cung và nhu cầu, trong khi đồng đô la Mỹ ở xu hướng giảm trong năm qua, cũng đã hỗ trợ cho giá cà phê.
Dự báo xu hướng thị trường năm 2011
Giá cà phê thế giới tăng không ngừng trong năm qua và tiếp tục ổn định ở mức cao trong những ngày đầu năm 2011. Theo nhận định của giới phân tích, giá cà phê arabica sẽ có hỗ trợ nhiều hơn và sẽ đạt 4 đô la Mỹ/lb trong năm nay bởi nguồn cung tiếp tục khan hiếm trong khi nhu cầu ngày càng gia tăng.
Giá cà phê robusta cũng sẽ tăng khi vấn đề thời tiết bất lợi vẫn đe doạ hoạt động sản xuất ở những nước hàng đầu. Thêm vào đó, giá cà phê arabica tăng cao sẽ khiến nhu cầu quay về với loại cà phê giá rẻ để pha trộn tăng lên.
Ông Shawn Hackett, Chủ tịch công ty Hackett Financial Advisors, Inc. ở Florida, Mỹ, người từng dự báo gần chính xác nhất về mức tăng 77% của giá cà phê arabica trong năm 2010 cho rằng giá cà phê arabica sẽ ở 4 đô la Mỹ/lb còn giá cà phê robusta sẽ đạt 3.300 đô la Mỹ/tấn vào cuối năm 2011.
Đồng đô la Mỹ dự báo tiếp tục yếu trong năm nay khi nền kinh tế Mỹ và toàn cầu vẫn còn nhiều bất ổn và rủi ro sẽ hỗ trợ mạnh cho giá cả hàng hoá nói chung trong đó có cà phê.
Anh Văn – Nguyễn Hằng
