Cà phê trong tâm tưởng người Colombia là hạt mang lại phước lành, đưa đất nước thay đổi vận mệnh, khẳng định dấu ấn riêng biệt của quốc gia trên trường quốc tế.
Dấu ấn cà phê Colombia trên bản đồ cà phê thế giới
Lịch sử lâu dài về truyền thống canh tác cà phê đã giúp Colombia nổi tiếng khắp thế giới. Đất nước nằm phía Nam châu Mỹ với những vùng đất nông nghiệp rộng lớn phía dãy Andes và khí hậu nhiệt đới là nơi tuyệt vời cho các trang trại cà phê phát triển. Nơi đây có đến 600.000 người tham gia vào ngành công nghiệp cà phê, cung cấp 12% trên tổng số cà phê Arabica trên thế giới.
Cà phê xuất hiện ở Colombia vào năm 1723, nhưng mãi đến năm 1835 việc thương mại hóa mới diễn ra với dấu mốc 2.560 pound cà phê xuất khẩu sang Mỹ. Trước đó, người nông dân Colombia rất ngần ngại việc canh tác loại cây lạ, mà phải chăm sóc từ ba đến bốn năm mới thu hoạch vụ mùa đầu tiên. Tuy nhiên, vị linh mục Francisco Romero đã nhận thấy tiềm năng kinh tế và cả văn hóa của cà phê đối với tương lai Colombia. Ông đưa ra ý tưởng nhân rộng loại cây trồng này bằng một thông lệ chung, yêu cầu các giáo dân đến xưng tội phải trồng cà phê như phương thức sám hối. Điều này đã khởi đầu cho Colombia trở thành quốc gia sản xuất cà phê lớn thứ ba thế giới, được hình thành dựa trên việc lành theo bí tích hòa giải.
Đầu thế kỷ 19, nhiều vùng nguyên liệu cà phê rải rác dần dần hợp nhất thành các trang trại lớn nhằm tạo ra cuộc cách mạng cho ngành cà phê Colombia, thúc đẩy sự dịch chuyển sang mô hình phát triển bền vững hơn. Từ đây Colombia trải qua thời kỳ tăng trưởng đáng kể nhất trong lịch sử. Ước tính, lợi nhuận thương mại cà phê đạt 80% tổng giá trị xuất khẩu của Colombia, cung cấp sinh kế cho khoảng một phần ba tổng dân số đất nước.
Sự mở rộng của ngành công nghiệp cà phê đặt nền tảng cho hội nhập kinh tế của Colombia sau thế chiến II. Trước năm 1950, do địa hình dốc và mạng lưới giao thông tương đối nguyên thủy, doanh nghiệp liên kết lỏng lẻo. Khi ngành cà phê đã thống trị lĩnh vực sản xuất, chính phủ tập trung cải thiện phương tiện vận chuyển, xây dựng cơ sở vật chất, hạ tầng giao thông, cuối cùng đã hoàn thiện mạng lưới liên kết các khu công nghiệp cà phê, thúc đẩy quá trình đô thị hóa, đưa đất nước vào thời kỳ hiện đại. Vị thế nền kinh tế được cải thiện cũng giữ cho Colombia trụ vững trước cuộc Đại suy thoái năm 1929.
Hơn nữa, năm 1927, Federación Nacional de Cafeteros de Colombia (Liên đoàn Cà phê Colombia) ra đời đã đóng vai trò tích cực trong sự phát triển chung của đất nước. Liên đoàn giúp nông dân Colombia cải thiện chất lượng cà phê thông qua hệ thống canh tác được liên kết sâu rộng, cũng như chuyển giao kỹ thuật sản xuất cà phê đạt hiệu quả tối ưu. Năm 1960, biểu tượng Juan Valdez ra đời và trở thành dấu ấn thương hiệu riêng biệt của cà phê Colombia trên thị trường xuất khẩu.
Sau hơn 300 năm, Colombia đã trở thành đất nước sản xuất cà phê lớn thứ 3 thế giới chỉ sau Brazil và Việt Nam. Năm 2007, Liên minh châu Âu cấp cho cà phê Colombia danh hiệu Chỉ dẫn địa lý được bảo hộ và năm 2011, UNESCO tuyên bố Cảnh quan văn hóa cà phê Colombia là di sản thế giới.
Cà phê – di sản của Colombia
Xuất phát là nguồn sống, hạt cà phê trở thành biểu tượng trong bản sắc Colombia. Cà phê Colombia gắn liền với câu chuyện dài về nỗ lực thay đổi vận mệnh, từ đồn điền nô lệ canh tác ca cao vươn vai đến vị thế cường quốc cà phê Arabica.
Sự khác biệt trong hương vị cà phê Colombia chủ yếu do khí hậu tuyệt vời, thổ nhưỡng hoàn hảo và tâm huyết chăm sóc của con người. Người Colombia tâm niệm, họ được ban phước cho sự đa dạng sinh học tuyệt vời, khí hậu và địa lý lý tưởng để trồng nên loại cà phê Arabica thơm ngon nhất thế giới. Nằm gần đường xích đạo – một vị trí độc nhất để có thể thu hoạch cà phê hai mùa trong một năm, do đó Colombia có thể cung cấp cà phê tươi quanh năm. Vì luôn xem cà phê là loại hạt mang đến phước lành, trong hàng trăm năm, người Colombia đã chăm sóc, thu hoạch cà phê bằng tất cả lòng trân trọng và tâm huyết. Họ không sử dụng máy móc mà tự tay chọn hái những hạt cà phê đã chín, vậy nên cà phê xuất xứ từ Colombia luôn đạt chất lượng đồng nhất.
Khu vực trồng cà phê lâu đời của Colombia không đơn thuần là vùng nguyên liệu cà phê quan trọng của đất nước, mà là một kho tàng văn hóa mang tính biểu tượng. Nơi đó là cả quá trình thích nghi trong hàng trăm năm của con người trong các điều kiện địa lý và khí hậu đầy thách thức để trồng cà phê bền vững với môi sinh. Là nơi nền kinh tế – văn hóa được phát triển từ nguồn gốc truyền thống sản xuất cà phê.
Chính vì vậy, cảnh quan văn hóa cà phê Colombia đã được UNESCO công nhận là di sản thế giới. Ngành du lịch thậm chí còn khai thác tour trải nghiệm tới những khu vực trồng cà phê, nhằm khám phá thiên nhiên, khí hậu và thổ nhưỡng nơi tạo ra hương thơm đậm đà của cà phê Colombia. Hàng trăm trang trại cà phê được xây dựng trải dài trên các vùng Quindio, Caldas, Risaralda và Valle del Cauca. Chính phủ Colombia còn xây dựng Công viên Cà phê Quốc gia tại Montenegro và đưa địa điểm này trở thành nơi quảng bá văn hóa cà phê Colombia đến gần hơn với công chúng.
Trải qua lịch sử thăng trầm, cây cà phê đã làm nên một đất nước Colombia vững mạnh về kinh tế, ổn định về chính trị và đậm đà bản sắc. Hơn cả những nỗ lực không chỉ trong việc xây dựng dấu ấn thương hiệu cà phê Colombia trên bản đồ thế giới, việc xây dựng, bảo tồn và lan tỏa văn hóa cà phê cũng như những tập tục canh tác cà phê đã làm nên bản sắc Colombia.
