Định vị thị trường cà phê 2016/17

Niên vụ 2016/17 đã đi được 3 tuần. Đối với người sản xuất và kinh doanh Việt Nam, mùa thu hoạch chỉ mới bắt đầu, giao dịch mua bán vẫn chưa sẵn sàng dù đã có một số hàng hóa đã được mua sớm bán trước.

Tuần này, thay cho đề tài thường lệ “Giá cà phê tuần tới sẽ ra sao?”, chúng tôi xin đưa ra một số tài liệu tham khảo để cùng nhau định vị xem thị trường niên vụ này 2016/17 đang ở đâu, chúng ta đang ở đâu.

CUNG-CẦU

Hình 1 – Cung-cầu cà phê từ 2012 đến 2016 (nguồn ICO)

Báo cáo mới nhất của Tổ chức Cà phê thế giới (ICO 9-2016) ước rằng sản lượng cà phê toàn cầu đạt 148 triệu bao, tăng 0,9% so với niên vụ trước, thay cho ước báo trước của họ chỉ 143,3 triệu bao. Như vậy, nếu như trước đây ICO cho niên vụ 2015/16 là mất mùa, thì đùng một cái chuyển qua được mùa vì sản lượng tu chỉnh cao hơn niên vụ trước. Cũng cần nhắc lại, ước báo sản lượng toàn cầu của Bộ nông nghiệp Mỹ (USDA) cuối tháng 6-2016 là 153,3 triệu bao. USDA còn cho rằng niên vụ 2016/17 sản lượng toàn cầu sẽ là 155,7 triệu bao.

Hình 2 – Tổng kết sản lượng cà phê toàn cầu niên vụ 2015/16 

Đối với ICO, thế giới thiếu hụt cà phê do cung ít hơn cầu, như trên hình 1 là 151,3 triệu bao. Tuy nhiên, nếu so với con số của USDA, thế giới chưa thiếu cà phê, được biết con số tiêu thụ cà phê toàn cầu của USDA chừng 150,8 triệu bao cho 2016/17.

Theo đồ thị của ICO (hình 1), tính từ 4 niên vụ nay, 2 niên vụ gần nhất trong tình trạng nguồn cung ứng thiếu hụt do tiêu thụ cao hơn sản lượng. Nhưng khi liên kết với các ước bao của USDA, thế giới đỡ lo hơn cho nguồn cung ứng.

GIÁ KỲ HẠN ROBUSTA

Hình 3 – Giá kỳ hạn robusta tăng liên tục trong năm 2016 (Số liệu Bloomberg)

Giá kỳ hạn robusta tăng liên tục trong cả năm nay, có lúc chạm mức cao nhất tính từ 2 năm nay khi chạm 2161. Trước đây, ước báo thiếu thì nay sản lượng robusta toàn cầu theo ICO tăng 1,3% so với niên vụ 2014/15 và đạt 62,2 triệu bao. Những ngày tháng gần đây, tin đồn khô hạn và mất mùa tại ba nước sản xuất robusta lớn nhất thế giới là Việt Nam, Brazil và Indonesia lại đẩy giá sàn kỳ hạn này tăng cao. Thị trường phản ánh trên giá và lượng giao dịch đúng theo tin đồn. Bao lâu thị trường chưa phát hiện độ tin cậy của tin đồn ấy thật như thế hay “nói quá”, giá vẫn còn nhảy. Nếu sắp tới, thị trường phát hiện đó là thật, thì giá đã được “cấy” mấy bữa nay, nếu phát hiện đấy là giả, giá sàn này có thể bị “sốc phản vệ”. Dù sao, giá trên đường tăng tốt.

Có lẽ giá London chỉ đổ khi thị trường nhận được thông tin Việt Nam xuất khẩu mạnh một vài tháng cuối năm chẳng hạn hay Brazil xuất khẩu tăng nhiều…

TỒN KHO TẠI CÁC NƯỚC TIÊU THỤ

Hình 4 – Tồn kho tại các nước tiêu thụ 

Con số thu thập tồn kho “khả dụng” của năm nay so với cùng kỳ năm ngoái có tăng chừng 15.000 tấn. Với 1,3 triệu tấn, các nước tiêu thụ có tồn kho có cà phê để sử dụng chế biến trong vòng từ 16-18 tuần.

Hình 5 – Tồn kho cà phê Bắc Mỹ giai đoạn giảm trong năm

Chúng tôi đưa ra con số tồn kho “đạt chuẩn” thuộc 2 sàn kỳ hạn để tham khảo, chúng không ảnh hưởng mấy đến cung cầu của thị trường vì đó là lượng tồn kho của các tay đầu cơ để làm giá trên sàn. Lượng cà phê trên sàn này tăng hay giảm, thường giúp cho sàn phập phù, cho các tay đầu cơ tạo sóng làm giá chứ không gây sức ép đến cung cầu bao nhiêu.

Hình 6 – Tồn kho cà phê châu Âu

Tồn kho cà phê châu Âu đang ở mức trung bình không cao không thấp, tồn kho cà phê Bắc Mỹ đang ở mức cao so với bình quân của chính nó trong các giai đoạn 5 năm và 10 năm. Tồn kho ở khu vực này cũng đang trong chu kỳ giảm như hàng năm nên nay mai giả sử khi có tin tồn kho Bắc Mỹ giảm, vẫn đúng theo chu kỳ; nhưng nếu có tin tồn kho vùng này tăng, giá kỳ hạn sẽ về phía tiêu cực.

Đến đây, các bạn đã thấy chúng ta đang ở đâu trong thị trường hàng thực: thị trường thiếu hay thừa, lực ép phải mua từ các nước tiêu thụ có đủ mạnh để giúp giá tăng thêm, có phải nhu cầu hàng hóa có thực đến từ nhu cầu cấp thiết của tiêu thụ hay từ một phía khác.

LỰC MUA HÀNG GIẤY CỦA ĐẦU CƠ QUÁ MẠNH

Hình 7 – Lượng dư mua hàng giấy của đầu cơ tài chính trên sàn robusta

Hai đồ thị “đôi” biểu diễn giá kỳ hạn hai sàn với vị thế kinh doanh của đầu cơ tài chính cho biết rằng sức mua hàng giấy quá mạnh dù đã có lúc rất nóng. Đợt tăng đầu tuần này của 2 sàn kỳ hạn chắc đã đưa vị thế kinh doanh của các quỹ đầu cơ (chủ yếu là hàng giấy trên sàn kỳ hạn và quyền chọn) nay lớn lắm, quanh mức 40.000 lô cho mỗi sàn. Lưu ý con số này chỉ nói đến vị thế của đầu cơ lớn chứ không nói đến các thành phần tham gia khác.

Hình 8 – Lượng dư mua hàng giấy của đầu cơ lớn trên sàn arabica

Tính đến hết ngày khóa sổ liệt kê thứ Ba hàng tuần, ngày gần nhất là 11-10-2016, vị thế kinh doanh tổng hợp gồm cả kỳ hạn và quyền chọn của các quỹ đầu cơ vẫn giữ lượng dư mua rất cao, gồm như sau:

Sàn cà phê chè arabica Ice New York giảm vị thế dư mua -667 lô, còn 31.306 lô.

Sàn kỳ hạn cà phê vối robusta London tăng mạnh vị thế dư mua lên +1901 lô đạt 33.728 lô hay 337.280 tấn.

Tại sao đầu cơ mua mạnh hàng giấy? Dựa trên tin đồn khô hạn, thiếu hụt sản lượng trước đây, vốn ùa vào các sàn cà phê. Song cần lưu ý rằng đó là cái cớ để đầu cơ tài chính chuyển dòng vốn vào 2 sàn cà phê. Tiền từ các chương trình kích cầu, tiền vay lãi suất “rẻ như cho” tại các nước, kể cả Nhật, đã làm các nhà đầu cơ có nhiều tiền và điều kiện nhảy vào mua. Cầu do nhu cầu tiêu thụ đã đành, chắc ta cần tính đến yếu tố “cầu” do lượng tiền đổ vào sàn nhiều nữa. Đúng không?

Với vị thế này, lượng dư mua hàng giấy của đầu cơ lớn trên hai sàn là hai quả bom nổ chậm (xin lưu ý con số này không ghi nhận các bên tham gia khác như người chơi hàng giấy nhỏ lẻ tại Việt Nam). Cái gì sẽ kích nổ? Chỉ cần có tin Việt Nam hay Brazil bán mạnh, kế hoạch tăng lãi suất USD của Fed hay giảm lãi suất của Brazil, các đồng tiền một số nước sản xuất phá giá (BRL/VND/COP/IND…) là có thể trở thành điều kiện cho một trong hai trái bom ấy nổ, hay là giá hàng hóa các sàn khác hấp dẫn, dễ kiếm lời hơn như giá cổ phiếu, vàng , dầu thô giảm…đến mức quá rẻ đủ để hấp dẫn đầu cơ, vốn từ cà phê sẽ bị kéo qua các thứ khác…

GIÁ CÁCH BIỆT

Hình 9 – Giá các biệt giữa 2 sàn khá cân bằng (nguồn ICO)

Khi kinh doanh, ít ai để ý đến giá cách biệt giữa hai sàn. Nhưng đây lại là chỉ số quyết định nhu cầu, sản lượng và ý thích “ăn hàng” của đối tượng là người mua.

Giá cách biệt giữa hai sàn hiện nay tương đối cân bằng. Tuy nhiên cũng cần xem trên biểu đồ có những lúc rất cao, đó là lúc các hãng rang xay mua nhiều robusta hơn, cũng có những lúc rất thấp, rang xay sẽ mua arabica nhiều hơn.

Nhìn trên đồ thị chỉ số này, với mức giá cách biệt giữa 2 sàn là 60-65 cts/lb, đấy chỉ là mức “rất trung bình”, ở mức này khả năng các nhà rang xay có thể chọn mua arabica hay robusta là 50/50.

TIỀN TỆ

Hình 10 – Chỉ số USD tăng bền vững

Từ tháng 3-2016 đến nay, người ta sống trong chờ đợi Fed tăng lãi suất. Phải chăng chỉ số USD đang tăng dần một cách bền vững (hình 10) đang khẳng định thêm Fed sẽ tăng lãi suất đồng USD nay mai, nhất là sau khi có kết quả bầu cử tổng thống Mỹ (tháng 11-2016)?

Hình 11 – Đồng Real Brazil liệu còn ổn định như biểu đồ trên?

Đồng BRL đang hưởng “ân hạn” từ khi bà Dilma Rousseff bị truất phế. Nhưng liệu có nằm yên (hình 11) như thế này hay phải rớt giá khi đồng USD tăng giá?

Mới đây, ngày 19-10 ngân hàng trung ương Brazil công bố giảm lãi suất đồng BRL. Tính từ cả năm nay đến hết ngày 19-10, lãi suất cơ bản đồng BRL ở mức cao nhất trong vòng chục năm nay là 14,25%. Nếu như mức lãi suất này giảm 0,25% thì chưa đến nỗi nhưng nếu giảm 0,50%, sẽ gây tiêu cực cho đồng BRL.

Khi đồng USD tăng lãi suất, giá hàng hóa nguyên liệu trên các sàn kỳ hạn lấy USD làm đồng tiền giao dịch có khuynh hướng rẻ hơn hay giảm giá. Khi nghe quyết định tăng lãi suất, các nhà kinh doanh vay tiền ngân hàng thường phải giảm lượng tín dụng, bán bớt hàng hóa để giảm chi phí tài chính ngân hàng

GIÁ KỲ HẠN & NỘI ĐỊA TUẦN QUA

*cơ sở giao dịch tháng 1-2017 và 12-2016

Sau khi chạm mức 44.500 đồng/kg vào sáng thứ Tư, giá nội địa quay ngược về dưới 44.000 đồng do giá kỳ hạn giảm, nhưng cuối tuần lại lên 44.500 đồng/kg.

Giá chào xuất khẩu cà phê nguyên liệu cho các công ty đầu tư nước ngoài tuần qua có lúc trừ 140/150 USD/tấn dưới giá London tháng 1-2017. Với mức này, chính các nhà xuất khẩu đang tạo điều kiện cho người khác đưa hàng lên sàn London đấu giá vì cà phê loại 2 chất lượng tiêu chuẩn Ice London ở mức trừ 30 USD/tấn và tự giảm giá hàng của mình.

Dự kiến giá mở cửa sàn robusta London mở cửa ngày thứ Hai 24-10 giảm quanh 10 USD.

KẾT LUẬN

Đến đây, bạn đọc đã thấy chúng ta đang đứng ở đâu để chuẩn bị cho chiến lược kinh doanh của mình. Nắm được các thông số chủ đạo này, mong chúng được sử dụng như hồ sơ tham chiếu, so sánh nhỡ khi ai bàn về cung-cầu, vì sao giá tăng-giảm…

Đến đây, việc của bạn là quyết định chiến lược kinh doanh: mua trước bán sau hay bán trước mua sau, có nên mua trữ hàng thực để ngồi trên hàng trữ sáu bảy tháng chờ thời, quyết định mua trữ dựa trên thiếu hụt sản lượng hay theo dòng vốn của đầu cơ để kiếm lời sau này… Cái khó khăn nhất của nhà kinh doanh cà phê nội địa hiện nay là nên mua hay bán trước khi giá đầu vụ lên rất cao.

Đó là những vấn đề chúng ta cần cân nhắc khi đã định vị được mình đang ở đâu trong thị trường cà phê. Một khi đánh giá đúng, tức chúng ta đã giúp nhau tránh rủi ro hay xui rủi có thể xảy ra cho mình khi kinh doanh cà phê niên vụ 2016/17.

Nguyễn Quang Bình