Trong khi xuất khẩu cà phê nguyên liệu đang bị cạnh tranh khốc liệt dù giá trên thị trường giảm rất mạnh, thì xuất khẩu cà phê chế biến của Việt Nam vẫn còn rất mỏng dù giá tốt hơn nhiều so với xuất cà phê thô.
Thế giới chia thị trường cà phê thành hai khu vực: cà phê nguyên liệu tức xuất bán dạng hạt thô có thông qua sơ chế và cà phê chế biến gồm cà phê rang xay và hòa tan.
Một chuyên gia ngành hàng cho biết tuy tiêu thụ cà phê trên thị trường nội địa có tăng, từ mươi năm trước đây khoảng 5% thì nay có thể đạt mức 8-10%. Nếu qui thành nguyên liệu, lượng này có thể đến 150.000 tấn.
Nhưng theo vị chuyên gia, tiêu thụ nội địa như vậy vẫn chưa đủ mạnh để hút bớt phần nào sản lượng cà phê tăng, nhất là từ đầu năm 2011, khi có một đợt giá cà phê tăng mạnh trên thị trường, kích thích nông dân tăng diện tích. Đặc biệt từ khi các tỉnh Tây nguyên phát triển mạnh hệ thống giao thông, xây dựng mới nhiều khu dân cư, nhất là từ khi thực hiện tách từ 3 tỉnh lớn nay thành 5 tỉnh nhỏ tại vùng Tây nguyên với nền kinh tế khó khăn vốn có của miền núi, di dân tự do từ các địa phương lên các vùng đất mới tăng đột biến, theo đó diện tích cà phê phát triển ngoài tầm kiểm soát…Dù ước đoán sản lượng cà phê Việt Nam hàng năm chừng 1,5 triệu tấn, nhưng do các yếu tố trên, con số này có thể cao hơn vài trăm ngàn tấn là con số chưa được tính tới.
Trung tâm Thống kê và Tin học thuộc Bộ nông nghiệp và Phát triển nông thôn ước trong 10 tháng đầu năm 2015, xuất khẩu cà phê Việt Nam đạt chừng 1,05 triệu tấn với tổng giá trị 2,13 tỉ đô la Mỹ, giảm 29,6% về khối lượng và 31,4% về giá trị so với cùng kỳ năm 2014.
Tuy nhiên, một điều đáng mừng là trong khi giá xuất khẩu cà phê nguyên liệu hiện nay chưa tới 1700 đô la/tấn FOB (đưa hàng qua lan can tàu tại nước xuất khẩu), thì giá bình quân xuất khẩu cà phê trong 9 tháng đầu năm được trung tâm này báo là 2042 đô la/tấn.
Dù thế, so với cà phê chế biến được qui đổi ra cà phê thô, mức này vẫn còn quá khiêm tốn!
Mới đây, Hiệp hội Cà phê&Ca Cao Việt Nam (Vicofa) cho biết lượng xuất khẩu cà phê chế biến trong những năm qua tuy có tăng như khá thất thường.
Năm 2013 được cho là năm có lượng cà phê chế biến cao nhất với 68.000 tấn qui ra cà phê thô đạt giá trị 314 triệu đô la Mỹ, chiếm 5,2% tính theo khối lượng và 11,5% tính theo giá trị xuất khẩu của toàn ngành cà phê.
Trong 9 tháng đầu năm nay, Vicofa ước xuất khẩu cà phê chế biến đã đạt chừng 52.000 tấn (qui ra cà phê thô) với kim ngạch xuất khẩu đạt 226 triệu đô la Mỹ, tức giá trị bình quân mỗi tấn cà phê chế biến cao gấp 2,13 lần so với xuất thô. Vicofa còn dự kiến năm nay khối lượng xuất khẩu cà phê chế biến có thể đạt gần bằng năm 2013.
Do thiếu vốn và thị trường trong khi sức tiêu thụ cà phê trong nước chưa đủ mạnh, nền công nghiệp chế biến cà phê Việt Nam hiện nay chưa có điều kiện phát triển và còn rất mỏng. “ Biết cái lợi của phát triển nền công nghiệp chế biến cà phê là lớn lắm, nhưng bản thân nhiều doanh nghiệp cà phê trong nước vẫn không đủ tài lực để làm. Điều ngành cà phê cần nhà nước ra tay chính là giúp ngành cà phê phát triển khu vực này: công nghiệp chế biến cà phê hơn là theo đuỗi chương trình tái canh nhằm giữ vững và tăng sản lượng cà phê hàng năm,” một chuyên gia ngành hàng hiến ý.
NGUYỄN QUANG BÌNH, trên SGTT 13-11-2015
giá cà phê rẻ quá chắc năm sau người dân bán tiêu thôi còn cà phê trữ lại