Hết tháng Tám, chỉ còn một tháng nữa là kết thúc niên vụ 2013/14 nhưng trong tháng qua, giá cà phê kỳ hạn đảo điên bao nhiêu, thị trường cà phê nội địa yên ắng bấy nhiêu. Giá cà phê vượt đáy lên lại từ mươi ngày nay, mua bán vụ mới như muốn khởi động nhưng cũng đặt ra nhiều vấn đề cho thương trường trong niên vụ mới.
>> Cà phê: Muốn có hàng, giá phải tăng mạnh
Giá cà phê dâng cao cuối tháng
Hôm qua, thứ Sáu 29-8, là ngày giao dịch cuối cùng của tháng Tám. Trước mắt, còn một tháng nữa là hết niên vụ cũ.
Giao dịch mua bán cà phê hàng thực trên thị trường nội địa trong tháng qua không nhiều dù đang ở trong đoạn cuối mùa, giao động giữa mức thấp và cao rất đáng ghi nhận.
Giá cà phê nguyên liệu trên các tỉnh Tây Nguyên ngay từ ngày đầu tháng 8-2014 đã lên nhanh mức 42 triệu đồng/tấn nhưng rồi “xìu” xuống chỉ còn 38 triệu đồng/tấn cách nay chừng mươi ngày. Giá thấp, thị trường bải hoải, không ai muốn mua bán, hàng hóa hầu như nằm cứng một chỗ. Thế mà bất ngờ vào những ngày cuối tháng, giá lại dội tăng ngược lại, lên mức trên 40,7 triệu đồng/tấn vào sáng nay thứ Bảy 30-8, cao hơn 700 ngàn đồng/tấn so với cuối tuần trước.
Thay vì bán chốt giá ngay, đây đó đã có những hợp đồng bán có “giá chốt sau”, một số hợp đồng loại 1 loại sạch đã gút ở mức chừng cộng quanh mức 100 đô la/tấn trên giá niêm yết sàn robusta giao hàng từ tháng 10-2014 đến tháng 1-2015.
Trên sàn cà phê kỳ hạn London, giá tăng mạnh ở hai phần đầu và cuối tháng nhưng lại trầm xuống ở giai đoạn giữa tháng. Nếu như giá đóng cửa của sàn robusta London chốt mức 2.093 đô la Mỹ/tấn vào ngày 1-8, thì đến 19-8 chỉ còn 1.947 tức giảm 146 đô la/tấn. Khuya hôm qua thứ Sáu 29-8 tăng lên lại mức 2.055 đô la/tấn, như vậy giảm 38 đô la/tấn nhưng lại tăng 108 đô la/tấn so với mức thấp nhất trong tháng (xin xem biểu đồ 1).
Giá cà phê tăng, bẫy giăng
Ai đã vuột mất cơ hội bán ra khi giá 41-42 trệu đồng/tấn, hy vọng lại trở về. Thay vì họ bán quanh mức 40,7 triệu đồng/tấn để có ngay giá cuối cùng, thì nay muốn bán giá chốt sau (price-to-be-fixed) để thử thời vận. Đây chính là hình thức bán xuất khẩu dựa trên mức chênh lệch (differential) giữa giá giao qua lan can tàu (FOB) so với giá niêm yết của sàn kỳ hạn.
Nhờ giá cà phê kỳ hạn tăng, lại gặp trong thời “giáp hạt” ít mua ít bán, nhiều người nôn nóng bắt đầu muốn bán một số hợp đồng theo giá chênh lệch hay còn gọi là “trừ lùi” hay “cộng tới” với hy vọng sau này giá tăng sẽ chốt được giá bán cao hơn.
“Nếu kẹt do hàng hay vốn bị ứ đọng không bán được hoặc do giá thành cao hay vì một lý do nào đó, bán xuất khẩu dựa trên chênh lệch một tỉ lệ vừa phải để thử thời vận, thì có thể chấp nhận. Nhưng nếu đua nhau bán theo cách này như đã từng xảy ra trong những năm đầu thập niên 2000, bấy giờ người người tranh nhau bán “trừ lùi”, sẽ dễ tạo thành sức ép bán ra, gây giá giảm mạnh, thiệt hại lớn không riêng gì cho các nhà xuất khẩu mà nông dân là nạn nhân chính. Trong các năm ấy, giá cà phê nguyên liệu chỉ còn 4,2-4,5 triệu đồng/tấn, bấy giờ nhiều người so sánh “giá một cân cà phê không bằng một ki-lô cà pháo”, một nhà phân tích thị trường nói.
“Thời ấy còn ít rủi ro mà giá xuống đến vậy, huống gì hiện nay đầu cơ ngành hàng còn giữ trong tay 85.000 tấn robusta đạt chuẩn treo trên sàn kỳ hạn, ngoài ra còn đến cả 200.000 tấn đang nằm sẵn tại các kho nội/ngoại quan nước ta và tồn kho đâu nữa ta không hề biết”, ông nói.
Khi mua giá chốt sau, người mua hay nhà nhập khẩu phải treo lượng mua được lên sàn kỳ hạn để sẵn sàng chốt giá khi bên bán có nhu cầu bán. Tình trạng này được gọi là “bán khống theo hợp đồng mua bán chênh lệch với giá niêm yết” (long differential). Chính vì vậy, lượng hàng phải bán lấy giá của sàn kỳ hạn làm tham chiếu đều lộ tẩy chứ không hề là một bí mật chỉ có bên mua và bên bán biết như nhiều người lầm tưởng. Tại thời điểm bán “trừ lùi” mạnh ở đầu vụ, có lúc đến 400-500 ngàn tấn như trước đây, khi bị kích với những tin đồn bất kỳ và bất lợi, người bán đua nhau chốt giá, càng bán giá càng rớt, thì làm sao giá cà phê không bằng một cân cà pháo? Huống nữa, hiện nay, bên mua đang có sẵn trong tay mấy trăm ngàn tấn để làm mồi trên sàn. Giá tăng hay giảm, trong tay họ quyết định. Nếu đua nhau bán theo hợp đồng chênh lệch, tức tự mình đưa mình “vào rọ”, cách nói được nhiều nhà xuất khẩu thường dùng để diễn tả cảnh mua bán ấy.
Người mua thường chờ sức ép bán ra ở thời điểm đầu vụ là thế, vì giá niêm yết và giá trừ lùi hay cộng tới sẽ mềm hơn. “Theo tôi, muốn giữ được giá kỳ hạn quanh mức này, ở thời điểm cụ thể hiện tại, đua nhau bán hợp đồng giá chốt sau là chính mình đặt chân vào bẫy và hết sức phiêu lưu,” nhà phân tích kết luận.
Xuất khẩu giảm: mừng hay lo?
Báo cáo mới nhất của Tổng cục Thống kê (TCTK) cho biết xuất khẩu cà phê trong tháng 8-2014 của nước ta ước đạt 1,5 triệu bao (bao = 60 kg), tăng 7,5% so với cùng kỳ năm 2013. Như vậy, tính cả 11 tháng đầu niên vụ 2013/14, ước cả nước xuất khẩu chừng 25 triệu bao hay tăng 10,22% so với cùng kỳ của mùa trước đó. Riêng trong 8 tháng đầu năm 2014, ước nước ta xuất khẩu được 1,22 triệu tấn hay tăng 26,9% so với cùng kỳ niên năm 2013 (xin xem biểu đồ với cột số màu xanh bên trái biểu thị lượng bao, cột số màu đỏ bên phải biểu thị lượng tấn).
Như vậy, đây là tháng thứ ba liên tiếp lượng xuất khẩu cà phê nước ta giảm dưới 100 ngàn tấn/tháng.
Thực tế thị trường cà phê đang đặt ra bài toán cân não cho ngành cà phê nước nhà. Sản lượng cà phê to hay nhỏ chưa phải là vấn đề quan ngại, chuyện đang quan tâm hơn là 95% sản lượng cà phê nông dân làm ra được dùng để xuất khẩu. Nên, câu hỏi lớn nhất là bán, bán thế nào và bán lúc nào?
Không biết các bác đọc bài nay suy nghĩ như thế nào? riêng em nhìn nhận thấy có nhiều bất câp. Vào những năm 2000 khi kinh tế người dân ta còn quá khó khăn, thông tin về thị trường đối với người nông dân ta hầu như là mù tịt con bây giờ cơ chế thay đổi rồi chúng ta không dễ gì bị giới đầu cơ chèn ép như trước nữa, theo tác giả viêt bài này thì cà phê khó lên được trong thời gian tới. Tôi thiết nghĩ chưa thể nói trước được điều gì, sàn Nioóc đó tồn kho quá nhiều mà giá vẫn tăng mạnh thì sao. Dù cà phê bây giờ có tăng mạnh đi chăng nữa thì phần lớn lợi nhuận cũng vào tay các nhà đầu cả rồi nông dân ta cho dù có còn hàng cũng chỉ một lượng rất nhỏ mà thôi. Dù sao cũng mong vào đầu vụ giá cả cao cao một tý cho bà con ta có nhờ. Trên đây là ý kiến của riêng tôi, chúc đại gia đình Y5 cùng bà con mạnh khỏe gặt hái mùa vụ thành công và găp nhiều may mắn.
Nhìn chung thời gian qua bà con và các doanh nghiệp đã làm được một việc rất quan trọng đó là kháng giá tốt khi cà phê xuống thấp, và có lẽ từ bây giờ trở đi chúng ta không phải bán cà phê với giá bèo nữa. Những năm qua nhiều bà con ta cũng đã tích lũy được một số vốn kha khá rồi đúng không, vậy thì sao chúng ta không làm được như người Braxin đã làm như niên vụ trước nhỉ, thân chào.
Theo tôi cà trong dân nay không còn bao nhiêu nữa, chỉ còn vài nhà có điều kiện mới giữ lại và số lượng cũng không nhiều.
Nông đân chúng tôi làm sao mà có cơ hội bán trừ lùi được. Chỉ có các doanh nghiệp làm ăn kiểu chụp giật mới bán khống kiểu này, nông dân tôi mà đươc bán khống kiểu này có khi nay đã giầu to rồi vì mỗi năm chúng tôi có thể dự đoán vườn cây của mình cho năng xuất cao hay thấp để bán. Ví dụ năm nay tôi thu hoạch dự đoán là được 15 tấn tôi có thể theo đó bán đi một nữa hoặc hai phần, vậy là có một cái giá hợp lý. Hiện tại đợt này giá đang lên rồi đó. Tác giả này toàn cho ra những cái tít giật gân không à, mong răng những bài viết sau ông nên có cái tâm và cái nhìn khách quan hơn cho nông dân chúng tôi được nhờ, thân chào tác giả.
Xin chào bạn Trịnh Văn Hưng
Trong phản hồi của bạn có hai điểm bạn không nắm vững vấn đề mà đã nói một cách quả quyết:
1- Bạn nói: “Chỉ có các doanh nghiệp làm ăn kiểu chụp giật mới bán khống kiểu này”. Bạn nên nhớ, việc bác khống có nghĩa là bán trước rồi mua vào sau, khi nhà đầu tư hay doanh nghiệp tiên đoán rằng giá sẽ hạ, đối với một nhà kinh doanh việc mua trước rồi bán, hay bán trước rồi mua là điều hết sức bình thường.
2- Bạn nói: “nông dân tôi mà được bán khống kiểu này có khi nay đã giầu to rồi”. Không phải luôn luôn như thế đâu bạn nhé, bạn bán khống xong, nếu sau đó giá tăng lên nữa thì đang bị bán giá rẻ và mất lời, đối với người nông dân thì đó là mất cơ hội, còn đối với nhà kinh doanh thì lỗ khi thị trường không đi theo hướng mình mong muốn.
Tóm lại, chúng ta có quyền trao đổi, chỗ nào chưa rõ, cứ đặt câu hỏi, đừng nói xác quyết một vấn đề mà mình còn mơ hồ.