Được xác định là cây “mũi nhọn” thoát nghèo tại Đăk Lăk nhưng hơn 6 năm triển khai dự án, cây ca cao vẫn trong vòng luẩn quẩn “trồng chặt”.
Năm 2007, Bộ NN&PTNT ban hành Quyết định 2678 nhằm phát triển diện tích cây ca cao, mục tiêu đến năm 2015 đạt 60.000 ha. Theo đó, hàng chục ngàn hộ nghèo, hộ đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) mong chờ cơ hội thoát nghèo từ cây trồng này.
Tuy nhiên, tại các tỉnh Tây Nguyên tình hình không khả quan như dự tính ban đầu. Riêng tại Đăk Lăk theo quy hoạch đến năm 2010, diện tích ca cao phải đạt 6.000 ha nhưng đến nay chỉ đạt xấp xỉ 1/3 mặc dù được dự án Success Alliance (của Hoa Kỳ) tài trợ cây giống, phân bón, kỹ thuật chăm sóc giai đoạn đầu.
Tại huyện Ea Kar, mô hình trồng cây ca cao được xem là khá thành công cũng đang đối mặt nhiều thách thức, từ 1.200 ha nay chỉ còn 450 ha. Toàn tỉnh Đăk Lăk đã có hàng trăm ha ca cao bị phá bỏ và phần lớn các hộ này là hộ nghèo, hộ DTTS.
Tiến sĩ Vũ Hồng Phong, Viện Nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường (ISEE) cho biết: “Tôi đã đi nhiều nơi, thấy thành công cũng có mà thất bại cũng nhiều. Thường những hộ thất bại là hộ nghèo, hộ đồng bào dân tộc thiểu số. Bởi họ không có vốn để đầu tư nên vườn cây thường bị chết, không phát triển trong 2 năm đầu nên đâm ra chán nản mà phá bỏ. Nói đúng hơn, cây ca cao không kén đất mà kén người”.
Anh Nguyễn Đình Thiên, thôn Quảng Cư xã Cư Ni cho rằng: “Trồng ca cao tốn không nhiều chi phí nhưng về kỹ thuật chăm sóc, tạo tán, lên men phơi khô… rất phức tạp.
Theo thống kê của ISEE, trên cùng một diện tích thì việc trồng cây cà phê đem lại lợi nhuận gấp đôi so với ca cao. Và đối với một số cây ngắn ngày như mì, ngô… giá như hiện nay thì thu nhập đều cao hơn cây ca cao nhiều lần trong khi không cầu kỳ về kỹ thuật.
Ông Nguyễn Văn Sỹ, Chủ tịch UBND xã Ea Sar nói: Đến nay, diện tích cây ca cao tại địa bàn chỉ còn 139 ha, khi giá cao thì người dân đổ xô đi trồng, khi giá xuống thì phá bỏ. Dựa vào thực tế, chúng tôi không kỳ vọng nhiều vào ca cao vì giá bấp bênh, hơn nữa việc thoát nghèo từ ca cao thì tôi chưa thấy. Hiện, địa phương tạm dừng, không có kế hoạch trồng thêm.
Những nơi đất xấu và thiếu nước không trồng được cà phê thì trồng ca cao. Cần trồng cây che bóng và chắn gió cho ca cao. Đất trồng ca cao thường xấu, nên cần phải bón lót phân hữu cơ trước khi trồng.Giống ca cao hiện nay cho năng suất khá, khoảng 1 tấn nhân/ ha.
Hệ thống khuyến nông cho ca cao hiện nay tốt hơn cà phê. Các dự án cũng rất tích cực hỗ trợ. Lười biếng sẽ không bao giờ thoát nghèo.
Có bị nhầm không ? 1 tấn nhân/ha thì quá bèo. Có siêng năng mấy thì cũng không thoát nghèo được đâu.
Ko bèo đâu, chẳng qua là do mình thiếu đất. So với cây điều nếu thu nhập thấp cũng phải hơn gấp 3 lần.