Mấy ngày nay, một số ngân hàng ở các tỉnh Đăk Lăk, Gia Lai và Kon Tum liên tục điện thoại về Văn phòng chi nhánh Tổng công ty Cà phê VN đặt tại thành phố Buôn Ma Thuột. Mục đích các cuộc gọi là thúc giục Tổng công ty Cà phê có biện pháp chỉ đạo các đơn vị trả tiền lãi suất 2 năm nay cho ngân hàng.
Từ vụ cà phê lên giá đột biến vụ 1995-1996 đến nay, diện tích cà phê ở các tỉnh Tây Nguyên đã tăng đến chóng mặt. Dân lấn rừng trồng cà phê, doanh nghiệp vay ngân hàng đầu tư xây dựng các cơ sở sản xuất mới. Có đơn vị tổng số nợ các ngân hàng lên đến 170 tỷ đồng.
Năm 1999, cà phê bắt đầu rớt giá dài dài… Tháng 6/2000 có ngày giá cà phê chỉ còn 4.800 đồng/kg, bằng 1/3 giá thành sản xuất đối với doanh nghiệp nhà nước và bằng 2/3 giá thành sản xuất đối với các hộ cá thể. Sở dĩ giá thành sản xuất cà phê cao như vậy là bởi ngoài chi phí sản xuất trực tiếp còn phải cộng các khoản chi phí khác như công tác xã hội, vay xây dựng cơ sở hạ tầng.
Tổng công ty Cà phê VN có 34 đơn vị sản xuất kinh doanh trong đó có 29 đơn vị chuyên sản xuất cà phê, với giá cả ở thời điểm này, hằng năm thu hoạch không trả đủ lãi suất ngân hàng, chưa nói đến nợ gốc. Hiện tại, nhiều đơn vị mất khả năng thanh toán.
Ở tỉnh Đăk Lăk có 34 doanh nghiệp địa phương và trung ương chuyên sản xuất cà phê thậm chí còn không có đue tiền đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động. Các doanh nghiệp nhà nước và tư nhân tham gia đóng bảo hiểm xã hội ở Đăk Lăk năm 2000 còn nợ bảo hiểm xã hội tỉnh 10 tỷ đồng, trong đó các đơn vị của ngành cà phê nợ đến 6,8 tỷ, chưa nói đến 23 tỷ đồng năm 2001 phải đóng theo quỹ lương. Đăk Lăk đã phải cho các đơn vị này tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội chờ ngày cà phê lên giá. Nhưng ai biết được bao giờ giá lên?!
