Những năm gần đây, việc nuôi heo rừng để kinh doanh phát triển ồ ạt ở một số tỉnh Tây Nguyên trong đó có Đăk Lăk. Mặc dù vậy, do hiểu biết của người tiêu dùng còn hạn chế, sự kiểm định về pháp lý còn nhiều kẽ hở, đã tạo cơ hội để thịt heo rừng giả len lỏi khắp trong, ngoài tỉnh, nhất là dịp cuối năm.
Trang trại heo rừng của Công ty TNHH N.N.H xã Ea Dar, huyện Ea Kar
Nuôi heo rừng lãi cao
Hiện nay, do nhu cầu ẩm thực của người dân về sản phẩm từ heo rừng tăng cao, làm cho thị trường tiêu thụ khá rộng, không chỉ phục vụ nhu cầu trong tỉnh mà đến nhiều khách hàng từ Hà Nội, Đà Nẵng, Gia Lai, Lâm Đồng, TP. Hồ Chí Minh… Trong khi heo rừng tự nhiên ngày càng khan hiếm, vì vậy, việc nuôi heo rừng kinh doanh trở nên phổ biến. Xác định đây là xu hướng để phát triển kinh tế, làm giàu, nhiều gia đình hiện nay cũng đang từng bước ươm nuôi và mở rộng phạm vi chuồng trại với số lượng từ vài ba cặp bố mẹ đến hàng chục con heo thương phẩm.
Đến thăm trang trại heo rừng của Công ty TNHH N.N.H xã Ea Dar, huyện Ea Kar (Đăk Lăk) mới thực sự choáng ngợp trước quy mô khang trang và khoa học với diện tích rộng 2,5 ha, nuôi thả trên 1.000 con heo rừng (trong đó có 250 con heo bố mẹ sinh sản, còn lại là heo thương phẩm). Anh Nguyễn Ngọc Hiếu, Giám đốc Công ty cho biết, để nuôi heo rừng tự nhiên bắt trực tiếp từ rừng về rất khó, chỉ một thời gian ngắn là chết. Vì vậy, nói là heo rừng nhưng thực tế đa số các cơ sở nuôi hiện nay đều là heo rừng lai giữa giống tự nhiên và giống đã nuôi thuần dưỡng của người đồng bào dân tộc Ê Đê bản địa – một loại heo rừng bán tự nhiên có chất lượng thịt luôn thơm ngon, sạch bệnh, và dễ nuôi hơn. Thức ăn cho heo thường chỉ là cỏ, lá cây các loại và bổ sung thêm một phần nhỏ tinh bột như cám gạo, bột mì. Heo rừng sinh sản gần như heo nhà; heo giống nuôi khoảng 4 tháng thì xuất bán (10 – 15 kg/con), còn heo thịt từ 8 – 8,5 tháng (35 – 40 kg/con). Với giá bán hiện nay 150- 180.000 đồng/kg heo thịt, 330.000 đồng/kg heo giống thì mỗi năm trang trại của anh Hiếu lãi từ 3 – 4 tỷ đồng. Riêng tại trang trại heo rừng của chị Trần Thị Hương, đường Nguyễn Trường Tộ, TP. Buôn Ma Thuột, luôn nuôi ổn định với khoảng 200 con heo, chị cho biết: 2 năm nay, đã có nhiều nhà hàng, khách sạn trong thành phố Buôn Ma Thuột đến đặt mua vì vậy đầu ra của sản phẩm luôn ổn định, mỗi năm chị thu lãi từ heo rừng gần cả trăm triệu đồng.
Thịt heo rừng được bày bán tại đường Nguyễn Văn Cừ – TP Buôn Ma Thuột
Khó kiểm soát, xử lý heo rừng giả
Thị trường tiêu thụ rộng lớn, nhu cầu của người dân về các món ăn từ heo rừng khá cao, đã tạo điều kiện cho việc làm giả thịt heo rừng ngày càng nhiều. Thời gian gần đây, tại nhiều tuyến đường đô thị trong tỉnh đã xuất hiện các hình thức rao bán thịt heo rừng, như bày bán công khai trên vỉa hè, rao bán tận nhà người dân, hay phát tờ rơi… song về chất lượng heo rừng thật giả thế nào đến lúc mua về ăn mới biết. Mục sở thị vài điểm bán dạo thịt heo rừng trên một số tuyến đường Lê Duẩn, Nguyễn Văn Cừ ở TP. Buôn Ma Thuột, đường Hùng Vương ở thị trấn Buôn Trấp (huyện Krông Ana)… thì hầu hết các chủ nhân bán dạo trên đều khẳng định: bán thịt heo rừng thật, mới săn bắn trong rừng về, hoặc heo rừng của gia đình tự nuôi. Tuy nhiên thịt heo rừng ở đây đều được xẻ thành nhiều miếng nhỏ, nhìn bề ngoài khó phân định là của tự nhiên, nuôi hay thịt giả heo rừng. Kèm theo dẫn chứng cụ thể là những mảnh đạn chì nhỏ còn găm trong thớ thịt heo, da heo rừng khác heo nhà là dày, có 3 sợi lông trên cùng một lỗ chân lông… thì không ít người mua đều chắc mẩm là heo rừng thật, đến lúc đem về chế biến thì mới biết mình bị lừa. Phần da của các miếng thịt heo rừng và thịt heo nái già đều gần giống nhau, cộng với công nghệ làm giả hiện nay là găm các mảnh đạn chì vào thớ thịt heo, đồng thời dùng máy bắn lông giả bằng sợi cước vào da heo thì dễ dàng đánh lừa được người mua. Ngay cả các cơ quan chức năng cũng khó phân biệt. Ông Đỗ Ngọc Dũng, Trưởng phòng bảo tồn thiên nhiên – Chi cục Kiểm lâm Đăk Lăk cho hay: khi kiểm tra các điểm bán dạo heo rừng trên đường thì họ đều có xuất giấy tờ mua heo rừng từ các trại nuôi heo hợp pháp, tuy nhiên cũng không thể xác định thịt heo họ đang bán có ứng với giấy tờ mua heo trên hay không. Để xử lý và ngăn cấm cũng rất khó vì họ thường bày bán thịt heo rừng thật giả lẫn lộn, mà các ngành chức năng cũng chưa có máy móc hỗ trợ để kiểm tra độ chính xác.
Hiện tại, theo sở thích, người dân thường thích ăn các món sống từ heo rừng như gỏi, tiết canh… Trong khi đó, heo rừng săn bắn ngoài tự nhiên, hoặc nuôi không bảo đảm vệ sinh dịch bệnh, quá trình bảo quản, giết mổ không hợp lý, thì thịt có tỷ lệ nhiễm bệnh cao, nhất là một số bệnh về giun sán, vi khuẩn tiêu chảy… khi ăn sống rất dễ bị truyền nhiễm sang người. Chưa kể việc khi vào rừng, các thợ săn thường phải đi từ 5 – 7 ngày, khi bắn được heo thường phải ướp hóa chất và chôn xuống đất để bảo quản (cách làm thông dụng của các thợ săn) cộng với những viên đạn chì găm trong thịt heo sẽ gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe người ăn. Do vậy, người tiêu dùng nên chọn mua heo rừng tại những cơ sở đáng tin cậy.
Theo thống kê của Chi cục Kiểm lâm Đăk Lăk, hiện nay, toàn tỉnh đã có 17 đơn vị (gồm hộ gia đình, doanh nghiệp) được cấp giấy phép nuôi động vật hoang dã là heo rừng.
