Giá cà phê đang liên tục tăng là tin vui vào ngày đầu năm 2011 cho nông dân trồng cà phê ở Tây Nguyên. Tuy nhiên, thị trường rất có thể sẽ đảo chiều nên cần cảnh giác để nâng cao giá trị, tránh bị ép giá.
Dấu hiệu khởi sắc
Sau khi bất ngờ tăng tới 70 USD/tấn vào ngày cuối năm 2010, trong phiên giao dịch ngày 4/1/2011 trên thị trường London, giá cà phê tiếp tục tăng thêm 17 USD/tấn từ mức 2.082 USD/tấn (ngày 1/1) lên 2.099 USD/tấn.
Giá cà phê tại các tỉnh Tây Nguyên tiếp tục tăng thêm từ 300 – 400 đồng/kg và dao động quanh mức 37.300 – 37.400 đồng/kg. Đây thực sự là tin vui vào những ngày đầu năm 2011 cho nông dân trồng cà phê ở Tây Nguyên.
Trong khi đó, theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Diệp Kỉnh Tần cho biết, sản lượng cà phê niên vụ 2010-2011 có khả năng giảm khoảng 15% so với kế hoạch do thời tiết không thuận lợi. Dự kiến sản lượng cà phê chỉ đạt khoảng 1 triệu tấn.
Tại Đắc Lắc, nơi có sản lượng cà phê cao nhất nước, tỉnh đã chỉ đạo các địa phương, các doanh nghiệp tăng cường công tác bảo vệ vườn cây, sản phẩm cà phê chỉ thu hoạch đại trà khi vườn cây có tỷ lệ quả chín đạt từ 90% trở lên nhằm bảo đảm chất lượng cà phê xuất khẩu. Dự kiến, niên vụ cà phê 2010-2011 này, Đắc Lắc có khoảng 170.000 ha cà phê cho thu hoạch.
Theo Thứ trưởng Diệp Kỉnh Tần, tuy sản lượng cà phê niên vụ 2010-2011 giảm sút nhưng giá cà phê đang ở mức cao giúp nông dân bù lại những thiếu hụt về sản lượng.
Với mức giá cà phê như hiện nay, cộng với thông tin Chính phủ sẽ hỗ trợ mua tạm trữ khoảng 300.000 tấn cà phê ngay từ đầu năm thì chắc chắn giá cà phê trong thời gian tới sẽ tiếp tục tăng mạnh, nông dân trồng cà phê hiện đang rất phấn khởi.
Những người trồng cà phê tại Tây Nguyên cho biết, chưa bao giờ vào đầu vụ mà giá cà phê lại ở mức cao như năm nay. Đây là dấu hiệu khởi sắc cho thị trường cà phê trong năm mới.
Thắng lợi bất ngờ
“Bất ngờ bởi, từ chỗ không ai mua cà phê trong những tháng đầu năm 2010 thì đến giữa năm lại xảy ra tình trạng tranh mua, tranh bán và mua bằng mọi giá, với mọi tiêu chuẩn. Trong khi đó, ảnh hưởng của thời tiết cũng đã làm sản lượng cà phê thu hoạch sụt giảm. Nhưng kết quả, dù không đạt được tăng trưởng về lượng nhưng được lợi về giá đã giúp cà phê mang về 1,763 tỷ USD trong năm 2010, tăng 1,9% so với năm 2009. Giá cà phê xuất khẩu năm nay đạt bình quân 1.503 USD/tấn, so với 1.462 USD/tấn của năm ngoái” – Ông Phan Hữu Để, Tổng thư ký Hiệp Hội Cà phê ca cao Việt Nam khẳng định.
Theo ông Để, góp phần vào thành công này của ngành cà phê không thể không kể đến các Quyết định của Chính phủ từ đầu năm 2010 về việc mua tạm trữ khoảng 200.000 tấn cà phê cho nông dân nhằm chặn đà giảm giá và giúp nông dân không bán tháo hàng khi niên vụ thu hoạch 2010 kết thúc.
Thông tin này đã ngay lập tức khiến cà phê tăng giá. Từ ngày 16/3 đến 20/3, chỉ trong vòng 5 ngày, giá cà phê thế giới tại thị trường London đã tăng từ 1.201 USD/tấn nhân lên 1.267USD/tấn.
Sự tăng giá trở lại này sau khi lập đáy thấp nhất trong vòng 5 năm qua vào ngày 16/3, được đánh giá là nhờ tác động từ thông tin Việt Nam sẽ mua dự trữ 200.000 tấn cà phê kể từ ngày 15/3.
Các chuyên gia phân tích cho rằng, nguyên nhân quan trọng dẫn đến đà tụt giảm giá cà phê thế giới là trong một thời điểm ngắn thị trường bán ra quá nhiều dẫn đến tình trạng cung vượt cầu.
Ngay sau đó, hai nước xuất khẩu cà phê hàng đầu và thứ ba thế giới là Brazil, Indonesia cũng có kế hoạch can thiệp vào thị trường giống như cách mà Việt Nam làm. Hiệp hội Cà phê hai nước này đã có những tiếp xúc với Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam và quan điểm chung của họ là “ủng hộ việc cắt giảm nguồn cung cà phê để kéo giá lên”.
Nâng cao giá trị, tránh bị ép giá
Tại cuộc họp giao ban xuất khẩu ngày 30/12 do Bộ Công thương tổ chức, ông Phan Hữu Để cảnh báo: “Năm 2011 có thể thị trường sẽ đảo chiều nên cần cảnh giác để nâng cao giá trị cà phê, tránh bị ép giá”.
Việt Nam là nước xuất khẩu cà phê lớn nhất thế giới, tuy nhiên, giá trị cà phê mang lại cho người nông dân và xuất khẩu lại không cao. Một trong những nguyên nhân theo Ths. Trần Thị Quỳnh Chi – Chủ trì đề tài HTX cà phê đưa ra tại hội thảo “Nghiên cứu cơ sở khoa học thành lập hợp tác xã và Hiệp hội người sản xuất cà phê Việt Nam” diễn ra ngày 28/12 tại Hà Nội là do do chất lượng cà phê của Việt Nam chưa có đủ sức cạnh tranh trên thị trường thế giới.
Cà phê xuất khẩu nhưng vẫn phối trộn để tăng lượng và giảm giá thành, không phải hàng chất lượng cao để tạo hương vị. Hầu hết cà phê xuất khẩu dưới dạng nhân thô, không qua chế biến, có đến 99% cà phê chưa rang xay.
Bên cạnh đó, còn do quy mô sản xuất quá nhỏ lẻ với trên 85% số hộ trồng cà phê có diện tích dưới 2 ha. Điều này hạn chế khả năng mở rộng sản xuất, giảm hiệu quả đầu tư và áp dụng khoa học công nghệ đồng bộ,… dẫn đến chất lượng cà phê Việt Nam không đồng đều. Phương pháp chế biến còn lạc hậu, mang tính thủ công. Trên 90% cà phê được chế biến bằng phương pháp khô và bán ướt.
Quá trình sơ chế phân tán, trên 80% sản lượng chế biến tại các hộ nhỏ lẻ, trong đó 50% hộ thiếu sân phơi và 80% hộ không có máy sấy, phải phụ thuộc vào thời tiết. Số lượng máy sấy chủ yếu là sản xuất trong nước nên công nghệ không cao, còn máy nhập khẩu thì số lượng rất ít do giá thành cao. So với yêu về chất lượng xuất khẩu thì năng lực sơ chế này chỉ đạt 20%, khâu tinh chế đạt 40%, công nghệ sấy chất lượng cao chỉ đạt 20%.
Theo ông Để, giá trị cà phê thấp còn do việc thu hái cà phê xanh. “Chúng tôi yêu cầu người nông dân thu hái cà phê chín, đảm bảo ít nhất là 89% và doanh nghiệp phải mua cà phê đạt chất lượng. Như vậy, giá mới được đảm bảo và chính người nông dân mới không bị thiệt”- ông Để nói.
Ông Để cho rằng, sự hạn chế về chất lượng đã khiến cho cà phê Việt Nam không tạo dựng được thương hiệu, từ đó dẫn đến không phân biệt được giá.
Ngoài ra, một trong những yếu tố khiến cho giá trị cà phê thấp được bà Chi chỉ ra là do cà phê Việt Nam bị các nhà đầu cơ quốc tế thao túng do chưa thiết lập được hệ thống chế biến, tiêu thụ, xuất khẩu chuyên nghiệp. Mối liên kết giữa các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu với người trồng cà phê còn lỏng lẻo, dẫn đến tình trạng tranh mua, tranh bán ngay trên sân nhà, vô hình chung đã tự làm giảm giá cà phê Việt Nam trên chính sân nhà, chứ chưa nói đến xuất khẩu.
Mặt khác, Việt Nam chưa biết tận dụng và khai thác các thị trường cà phê truyền thống như EU, Mỹ,… và các thị trường mới nổi như Trung Quốc, Ấn Độ, Nga, Nhật,…
Một bài học khác, sẽ là không thừa khi nhắc lại, tại thời điểm đầu năm 2010, ngành cà phê trong nước phải đối mặt với những biến động quá lớn, diễn biến phức tạp, khó lường, hoạt động xuất khẩu cà phê luôn bị các nhà đầu cơ quốc tế thao túng. Mà theo đánh giá của các chuyên gia là do họ biết các doanh nghiệp Việt Nam còn nhiều lô hàng “bán trừ lùi” chưa chốt giá (do chờ giá sẽ lên), nên họ đã cố tình ép giá xuống. Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu cà phê theo phương thức trừ lùi bị thua lỗ rất nặng, vì có những doanh nghiệp ký hợp đồng trừ lùi lên đến 90-100 USD/tấn, thậm chí 120 USD/tấn lúc đầu vụ.
Ông Lương Văn Tự, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam cho biết: “Đây là bài học cay đắng mà Hiệp hội dù đã cảnh báo mấy năm nay, nhưng các doanh nghiệp vẫn không tránh được”.
Theo một số chuyên gia, nhà đầu cơ thường sử dụng sức mạnh tài chính để khống chế và ép giá xuống. Vì vậy phải tìm mọi cách không để cho nhà đầu cơ gây sức ép. Trong xu thế giá giảm kiên quyết không giao dịch theo hợp đồng trừ lùi mà bán theo hình thức giao ngay.
Kính thưa quý vị !
Quý vị đã có lòng nhắc nhở “thị trường rất có thể sẽ đảo chiều nên cần cảnh giác để nâng cao giá trị, tránh bị ép giá”.
Tôi xin phép thay mặt bà con nông dân cám ơn mặc dù lời nhắc nhở trên hình như nhắc ai chứ không phải dành cho nông dân vì bà con biết phải làm gì giờ phút này để nâng cao giá trị hay tránh bị ép giá? Mong quý vị cần có việc làm thiết thực hơn, bà con chờ đợi mỏi cổ lắm rồi mà cứ vẫn nghe toàn hô hào chung chung. Đủ rồi xin quý vị.
Tối nay trên kênh Tam Nông của tivi kỹ thuật số VTC16 đưa tin cà phê arabica ở Điện Biên Sơn La giá thu mua đến 80-90.000/kg; hỏi y5 sao mà được giá vậy?! Chắc cà phê ở ngoài đó chất lượng cao phải ko bà con. Nghe tivi nói ngon hơn cà phê của Đà lạt.
Bà con xem tivi còn phát ngày mai nữa.
sao ngoài bắc giá cao vậy ta?
Sao lại cao vậy nhỉ? Cà phê Đak Lak có 39.000 mà ở ngoài tới 90.000d/kg, cà phê gì vậy bà con ???
Cà phê VN mà rang xay rồi đưa đi xuất khẩu thì có ngày đem chia cho công nhân đưa về nhà uống để trừ lương !!!
Cà phê nhân xuất qua tận Luân đôn rồi còn bị ách lại có khi lên cả mấy trăm ngàn tấn huống gì cà phê rang xay. Quen làm ăn theo kiểu nước nổi thì bèo lên rồi.
Kính thưa toàn thể …!
Mặc dù nhà nước đã có những chính sách, phương hướng kinh tế trong nước và thế giới về mặt hàng nông sản nói chung và cây cafe nói riêng. Bà con nông dân chúng tôi thật sự cũng rất mừng nhưng chưa biết niềm vui này sẽ đi đến đâu ? Vì hiện tại bà con cũng vẫn đang đối đầu với nhiều khó khăn tuy giá cả hiện nay có đà vượt trội hơn so với mọi năm nhưng nhìn chung vẫn còn nhiều thiệt thòi cho bà con nông dân.
Bà con ta ai cũng biết. Hầu hết các mặc hàng để đầu tư như phân bón, thuốc trừ sâu, dầu tưới … đều tăng đáng kể, nó tỉ lệ nghịch với giá thành sản phẩm hiện nay. Người nông dân vẫn còn đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn.
Tôi cũng như hầu hết những người nông dân Việt nam vẫn đang rất cần sự can thiệp sâu hơn rộng hơn của các ban ngành nhà nước để đẩy lui những yếu điểm, hạn chế và nâng cao hơn nữa những ưu điểm vượt trội để đưa mặt hàng cafe Việt Nam có thương hiệu nỗi tiếng trên thế giới.
Xin chân thành cảm ơn !
Ông Phan Hữu Để, Tổng thư kí Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam nói : “Chúng tôi yêu cầu người nông dân thu hái cà phê chín, đảm bảo ít nhất là 89% và doanh nghiệp phải mua cà phê đạt chất lượng. Như vậy giá mới đảm bảo và chính người nông dân mới không bị thiệt”. Nhưng :
Thứ nhất, không thể yêu cầu người nông dân trong khi các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê không chia sẻ lợi nhuận cho người nông dân. Xuất một lô hàng đạt tiêu chuẩn “min-max”, họ chỉ đạt tới min thôi, thậm chí còn không đạt, để rồi lô hàng xuất khẩu bị trừ lùi. Để doanh nghiệp không bị thiệt hại, họ giảm giá thu mua cà phê của người nông dân. Vậy ai là người trực tiếp làm giảm giá cà phê?
Thứ hai, người nông dân sản xuất ra cà phê chất lượng tốt thì cũng không nhận được giá cao hơn đáng kể. Các thương lái mua cà phê tốt với giá cao hơn 100-200đ/kg, sau đó phối trộn với lô hàng chất lượng thấp hơn để giao cho các doanh nghiệp để ăn chênh lệch giá. Vậy ai đã làm giảm chất lượng cà phê?
Từ hai điều trên có thể kết luận rằng giá cả thúc đẩy chất lượng và người nông dân không trực tiếp làm hỏng cà phê của họ mà chính các khâu trung gian, chính là các thương lái và các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê. Sự cố gắng và nỗ lực của nông dân bị mất giá trị. Trên tình hình thực tế, nếu giá cả hợp lý, người nông dân dư sức làm ra cà phê chất lượng tốt.
Hi vọng rằng, các doanh nghiệp xuất khẩu biết chia sẻ lợi nhuận cho người nông dân, từ đó mới có thể siết chặt các tiêu chuẩn, nâng cao chất lượng cà phê. Đừng để cà phê Việt Nam chỉ có sản lượng mà không có chất lượng.
Chắc là Vicofa biết rõ điều này !
Ước muốn của dân làm cà phê chúng tôi cũng là nâng cao chất lượng để nâng cao vị thế cà phê Việt Nam trên sân chung thế giới. Mong muốn dùng hàng cà phê Việt Nam mà nhiều người trên thế giới biết về Việt Nam, có nhiều thiện cảm yêu mến con người Việt Nam. Cuối cùng là bán được giá tương xứng với mọi khó khăn vất vả, cực nhọc bỏ ra. Thực tế lỗ bán đi thì chia sẻ cho bà con làm cà phê chúng tôi, còn lời thì lại là của riêng doanh nghiệp ! Đó có thể là lý giải cho bài toán đang đặt ra chưa được giải quyết. Nếu làm được tôi nghĩ rằng chẳng riêng gì gia đình tôi mà mọi người chắc chẳng ai còn hái cà phê xanh bán nữa.