Hiện nay, phần lớn diện tích cà phê trên địa bàn Đắk Lắk đều có độ tuổi từ 18 năm trở lên. Vì vậy, bên cạnh việc tìm các biện pháp nhằm tái canh cho cây cà phê già cỗi, những năm gần đây, do thấy giá tiêu tăng cao, người dân lại đổ xô chuyển sang trồng loại cây này…
Theo thống kê của cơ quan chức năng, đến nay diện tích cà phê già cỗi trên địa bàn Đắk Lắk trên 50 ngàn ha, chiếm khoảng 1/4 diện tích cà phê toàn tỉnh.
Cây cà phê sau 18- 25 năm tuổi thì trở nên già cỗi, năng suất và chất lượng giảm, người trồng thường nhổ bỏ để trồng cây cà phê mới trên diện tích đất cũ. Tuy nhiên, muốn cây cà phê phát triển tốt thì sau khi nhổ bỏ cà phê già cỗi, buộc phải xử lý đất từ 2- 3 năm sau mới có thể trồng mới lại được.
Nhưng trên thực tế, hầu hết nông dân đều không theo quy trình đó vì nhiều lý do, như chị Lê Thị Tần, phường Thống Nhất, thị xã Buôn Hồ cho biết: bỏ đất trống trong thời gian dài sẽ gây thiệt hại lớn cho kinh tế gia đình, và nông dân cũng không có vốn để xử lý đất kéo dài trong 2- 3 năm. Trong khi đó, những năm gần đây, hồ tiêu được giá, người dân đã đua nhau phá bỏ nhiều diện tích cà phê già cỗi để trồng tiêu, bất chấp khuyến cáo của các ngành chức năng.
Theo thống kê chưa đầy đủ, trong khoảng 3 năm trở lại đây, số diện tích cà phê già cỗi trong tỉnh được thay thế bằng cây tiêu là không dưới 1.000 ha, tập trung nhiều nhất tại các huyện Ea Kar, Krông Năng, Cư M’gar, thị xã Buôn Hồ…, nâng diện tích tiêu của Đắk Lắk lên khoảng 6.000 ha (vượt 700- 900 ha so với kế hoạch, và tăng trên 1.000 ha so với năm 2010).
Thời điểm này, đi đến nhiều vùng nông thôn trong tỉnh sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh người dân tập trung đúc cột bê tông, mua cọc gỗ… về làm trụ trồng tiêu.
Cũng như nhiều hộ dân khác, ông Nguyễn Văn Hải ở xã Ea Kao, TP. Buôn Ma Thuột đã phá bỏ toàn bộ 2 ha cà phê già cỗi để trồng tiêu. Ông cho biết: trồng tái canh cà phê sẽ tốn rất nhiều công chăm sóc, vốn đầu tư (bình quân 45- 50 triệu đồng/ha/năm) mà giá cà phê hằng năm lại bấp bênh, trong khi gần đây giá hồ tiêu tăng cao và khá ổn định ở mức từ 110.000- 130.000 đồng/kg, vốn đầu tư ban đầu cũng không cao lắm chỉ khoảng 40- 60 triệu đồng/ha.
Chưa kể, cây tiêu trong thời kỳ kinh doanh, việc chăm sóc rất nhàn, mà hiệu quả kinh tế (ít nhất trong thời điểm này) lại khá cao, với giá hiện nay có thể thu lãi từ 750- 900 triệu đồng/ha. Vì vậy, việc trồng tiêu thay thế cà phê già cỗi đang trở thành phong trào ở đây.
Còn tại các huyện Krông Năng, Buôn Đôn, Ea H’leo… bà con cũng đang tìm mua tiêu giống về ươm trồng. Anh Trần Văn Bằng ở thị trấn Ea Drăng, huyện Ea H’leo cho biết: có nhiều hộ còn tìm đến các tỉnh Gia Lai, Bình Phước mua tiêu giống. Do số lượng người mua ngày một đông nên giá tiêu giống cũng tăng từ 5.000- 6.000 đồng/ngọn năm 2010, lên 12.000 đồng/ngọn, nhưng người dân vẫn cố tìm mua bằng được để mong đổi đời với cây tiêu.
Việc nông dân đổ xô trồng cây tiêu thay cà phê già cỗi, bất chấp mọi rủi ro đã kéo theo những hệ lụy. Khoảng 4 năm trở lại đây, đã có không ít diện tích hồ tiêu ở Tây Nguyên nói chung, Đắk Lắk nói riêng bị thiệt hại nghiêm trọng, nhiều vườn tiêu đang xanh tốt bỗng bị khô gốc, thối rễ chết hàng loạt, khiến hàng chục hộ nông dân lâm vào cảnh trắng tay. Điển hình như hộ ông Nguyễn Hồng Sơn, Trần Văn Thơ ở xã Ea H’leo (huyện Ea H’leo) có hơn 2.400 trụ tiêu trong thời kỳ kinh doanh bị chết hàng loạt (cuối năm 2011); hay như gia đình ông Nguyễn Hữu Chân ở xã Ea M’droh (huyện Cư M’gar) có hơn 400 trụ tiêu, thì có gần 200 trụ bị chết, số còn lại đang có biểu hiện vàng lá, rụng cành mà chưa có biện pháp nào ngăn chặn…
Theo ông Nguyễn Văn Sinh, Phó giám đốc Sở NN-PTNT Đắk Lắk: tình trạng người dân đổ xô trồng tiêu tràn lan hiện rất khó kiểm soát, mà nguyên nhân chủ yếu là do chạy theo lợi nhuận nhất thời, thiếu bền vững, đã phá vỡ quy hoạch cơ cấu cây trồng của địa phương, giảm độ phì trong đất, là tác nhân lây nhiễm mầm sâu bệnh cho các cây trồng khác…
Mặt khác, do khan hiếm cây giống nên nhiều hộ đã “vét” cả những giống tiêu không rõ nguồn gốc, trôi nổi trên thị trường về trồng, cộng với thiếu kỹ thuật chăm sóc nên cây kém phát triển, phát sinh mầm sâu bệnh. Chưa kể, khi “cung vượt cầu” giá tiêu giảm xuống sẽ thiệt hại lớn cho người trồng tiêu. Chính vì vậy, bà con cần cân nhắc kỹ trước khi dốc hết vồn liếng đầu tư vào loại cây trồng này.
Xem thêm: Xuất khẩu hồ tiêu Việt Nam dẫn đầu thế giới nhưng ít lợi nhuận
Không biết ông Nguyễn Văn Hải đầu tư trồng tiêu thế nào mà chỉ tốn 40-60 triệu/ha? Có lẽ ông đó lấy cây cà phê cho tiêu leo cho nên mới mất ít vốn như vậy. Với vần đề thu lãi 700-900 triệu/ha là các vườn tiêu cá biệt, có năng suất cao thôi chứ năng suất bình thường chỉ 5-6 tấn/ha thì sao có cái số lãi đó được.
Cần thận trọng là thận trọng thế nào?
Bài viết lấp lửng, nửa muốn hô hào bà con trồng tiêu bằng cách đồn thổi vô lý như @Trung_tin thắc mắc, nửa lại sợ bị phê phán trách nhiệm khi diện tích tiêu tràn lan. Có thể thu lãi từ 750- 900 triệu đồng/ha mà ngu gì không trồng tiêu hả nhà báo?
Nhà báo kinh tế thật!
Theo tôi trong thời gian xử lý đất ta nên trồng cây hoa màu như ngô, đậu… cũng được chứ, nếu để đất hoang thì lãng phí là đúng rồi. Theo tôi không nên phá cà phê trồng tiêu ồ ạt, sẽ đến lúc tiêu thừa cà phê thiếu lúc đó lại phá bỏ tiêu nữa à. Mà ta trồng 1/3 là tiêu còn lại 2/3 vẫn là cà phê.
Nhà tôi có khoảng 5 sào vườn để hoang hóa mấy năm nay, giờ tôi thấy phí nên trồng cà phê. Trong lúc trồng tôi có bón phân RIC 10WD của Khoa Đăng như sao đắt quá, gần 500K/5kg mà thuốc này chẳng có ghi thành phần gì cả, hiện nay tôi dùng Vitamin B1, B2 để kích thích cây ra rễ, không biết có bác nào dùng cách này chưa, kết quả tốt, hiện tại thì diễn đàn chưa có cách post hình nên chưa có dịp so sánh để mọi người thấy.
Nhìn chung giá tiêu mấy năm gần đây vẫn ổn định, hơn nữa thu hoạch tiêu lại vào mùa khô nên người ta đổ xô đi trồng tiêu cũng dễ hiểu.
Trồng hoa mầu không đủ sở hụi vì gia vật tư đầu vào cao, đầu ra sản phẩm lại rẻ, rất khó cho nông hộ sản xuất nhỏ lẻ, không có lãi, lại vất vả nữa. Để giờ rảnh đi làm thuê chắc ăn hơn.